Home Kuki Black Day Story Tingneikim Hangsing, Jangnoi thusim

Tingneikim Hangsing, Jangnoi thusim

606
0

By~ L. Seikholen Khongsai,
Tuibong Ccpur

September 13, 2018

Nungah Tingneikim Hangsing hi Nisim 18, Tolbol, 1994 nia NSCN (IM) hon Jangnoi kho a kon numei mi 8 anakaplih lah uva hung hingdoh kit nuchu ahi. Amahi Jangnoi Vangkho a kon ahin tu hin Kangpokpi District hopsunga um Saikul Khopi Salem venga chengtai.

Nungah Tingneikim Hangsing in athilto dan kihoulimpina kinei ahin, asei dungjuiya ban neicha a hung kisunlha ahi.

“Nisim 18, January 1994, nikho hin kaloinu Chingthem kiti khat toh Aithanglou laidin kache lhon in ahileh kamasang lhon a chun numei mini anache masa lhon in milichu Aithanglou laina ding mun achun kakisuto tauve. Hichu an nehjou pung 10 vel ahitai. Chomkhat jouvin kakho numei hou mini mama ahunglhung kit lhon in mi 6 kahitauve. Chomkhat jouvin kanao Hatneilhing Hangsing le aloinu jong ahung kit lhon in mi 8 chu phatchom cheh a che kahivangun munkhat a chun kakisuto tauve. Keiho jong kho helouchun lungmong sel a ka umlaitah uvin sunkim vel in Aithanglou kalainau mun a chun pasal mini ahungvah lut lhon in keihochun koi ahijong kahepouvin abangleh eiho gollhang ho khat ham tin kagel uvin ima geldet det louvin katoh ban u Aithanglou laichu kaban jom jing tauve.

Aithanglou laiya kacheu chu ache masa hochun tampi pi kalaidoh uvin ache nungah hovang chun imajong kalaidoh naipouve. Hinlah phat chomkhat jouchun meilhei paole kolpao atho tauvin ahile akisei sei NSCN (IM) hochu anahitauvin ahi. Kanao Helhing chu kum 12 bep ahi nalaijin, kakongin eikoijin “Heu, kakicha val e” tin akithing thing jengtan ahi. Hiti chun neilha doh un katiuleh amahon ima nalo pouvinge kicha hih un atiuvin kaloinu Hethem lukop pon chu alahlhah peh un abot keh keh uvin keh get (8) aso un ahi. Mi nga hambou akimu vang chun avel lahdunga chu mi tamthimpi a um uchu akihe thouve. Khatpa in AK 47 in eidoi le le un, khatpa chun kanung kalep uvin kakhut u eikanpeh uvin ahi.

Hichun thu tampi jong eidong pouvin, “Koi kho nahiuham” eitiu vin, keihonjong Jangnoi kahiuve katiuvin ahile, hichun “Nakhouva KNA ho um em” eiti kit uvin, a umpoi katiu leh aban in “Nakhouva Govt. Sepai ho um uvem?” tin eidong kit uvin, a umpoi tia kaseiphat uvin thudang eidong tapouve” tin Tingneikim in aseijin ahi.

“Chu in loikhat chu tola chun katoulhauvin, konkhat chu kakhup in kadelsu un, kamasanguva dingpa chun AK-47 chun eikap jeng uvin ahile kabonchauvin kalhu jenguvin tolse nan kakineisoh jeng tauvin ahi. Koima chu ahingah ka um tapouvin ahi. Hiche thilsopet chu January 18, 1994 sunkim jou pung khat chet chu ahi. Thisan naisan a kalon uva, kakimlai uva kalung kathin u doh leuva eikap uva, kagiljang hou jengjong hungdoh soh ahiphat chun, athigam tauve tia eidalhah u ahitai. Hinlah phat chomkhat jouvin keichu kalung ahunglim doh kit tan ahi.

Chutia kho kahin hetphat chun keijong kalung adong mama jengin kajet kavei kavet a kakihei le le leh kaloi hochu achapjeng uvin, kakoma kaloinu Chingthem jongchu analipsel kit in hiti chun kakihoulim lhon tan, ahi. Keijong ka oi akapkhah nauchu thisan ahalonval jeh chun kakisip in, kaloinu kom gah naiphei inge tia kakigot leh kakeng akapkhah lamu kahet lou jeh chun kadindoh got leh kamalen jeng in hichun kakeng eikapkhah peh u kahin hedoh bep in ahi. Hiti chun keijong ol olin kaloinu Thethem kom chu kanai pheijin ahi. Thethem chun golnu, ahipoi kadang achah val e tin twi athum thum jengin, hinlah achat thei josang ka umlhon lou jeh chun alona je mong mong aum tapon ahi.

Nilhah lang pung thum ahung lhingtan, chutia kakihoulim laitah lhon chun kaloinu jong athisan ahalon val jeh chun a aw ahatmo jap jap in hitin ahaitan tan in athitai. Keijong kisonlel nan kadim tan kakap jengin panpi ngaichun kapeng peng jengtan ahi. Hinlah koiman panpina ngaija kapen gin jengjong eijah peh tapon, keila kathisan ahalon val jeh chun kalhasam cheh cheh jengtan gamgil noiya chun kison lelnan kadim tan ahi. Ol ola kakipei lele a kakhut kahih le le leh eikan nau ponchu ahung kilham tan ahi. Hichun themkhat kanavah domin ahi. Hichun KHOMUNNOM mol lang chu mi khatbeh hungdingham tia kachuti vet leh thilkhat phelet let kamun mihem hinte katin mitlha loubeh a kachuti vet jengtan, awging tah a kasap sap jeng jongle koima awla kaja kitpon aphachom pon a umdan chu thingna kiling chu kithopi ding kangaichat valjeh a gamlha tah a mihem dan a kana mudan ahi.

Hiti chun kaning kalai akitel tan, kakho ahungsih thim tah jeh chun ka umna mun chu thumvei kakichon lele in kadangchah kagilkel chula seiding a umpon ahi. Nilhah lang pungli lang ahiphat chun Phalbi nisachu, nisa alhumgo tan, keijong kakho asih behseh in kapi lukhuh chu kaladoh in kahu kalhakhum in kamai kakisipna jin neokhat chu aphachom nan hinlah ahungdapdoh kit ji in, abangle thingna go ho chu kahuikhom ji in kakisitkhum ji in ahivangin alum deh kit pon, abangle Longkai le Paipeh ho, Beng ho chu kalajin kakikhu khum ji in, dap kasah val jeh chun hiti hojong chu lumdingin kagel jin ahi. Abangleh kaloinu le kapi thilong chu lumdinga kagel jeh in kanailut in kakoiji leh koi lum malah in avot dan dan chu aseije abeihel jengin ahi.

Hitia kakipei lele kahchun jan pung gup pung sagi lang anahitan, keila katha alhasam cheh cheh tan, kalunggel in, tuhin la jan asot tan, koimala hung tapon tin hiche jan noiya Vakom sunga hi athitei teiding chu kahitai katin ol ol in kakinuh in kakap kap jengtan ahi. Kaloi ho thilong la thisan a thisan bol in aveijengin, phalbi lai ahitoh kakhosih toh kabol jouse chu phatchomna bei ahijengtan ahi. Chomkhat jouvin keijong katha ahung lhasam in, hiti chun ol ol a kakilhim jin jen laitah in mi o kaja tan, Hethem tia kouloi, ama ama insung mi hinkouva gamlah a aji acha hung hol hochun ama micheh ahin kou tauvin keijong koi kikou jongle mikou jouse chu kadonbut in hungloijun hungloi jun kahing nalaije tin kapeng jeng tan ahi.

Kakho pasal houvin jong ka aw ajahphat un ka umnauchu ahetauvin hinlah ajoukhat le Naga thingnoi hochu anachangpang get unte atijeh uvin jan noima ahileh ahung mohlut vah thei pouvin ahi. Hichun mi phabep chu khosung langah akinungleuvin keiho chedoh nunga Assam Rifles ho khosunga analhungu ahijeh in amahochu agakou tauve. Kapa Ngulthang chu Khosung Volunteer Commander ahijeh in sepai sappa koma agaseileh “Nangho pasal hangsan cheh mi 10 hung kilhengdoh ubin lang keiho mi 10 toh gacheute” tia hung kihou uva hungthah kon kit u ahi. Hichun ka umna lang chu oltah in ahin nailut uvin kakimuto tauve.

Keijong kakho miho kamuchu kalha asebehset in kakapjah jengtan ahi. Ka oipoh le kamal aha kap khah uvin kamal chu kagu jong them khat kehlha jenga kapumcha thei lou ahitai. Keichu eipo masa pen uvin ol ol in eidop thouvin gari a touthei dingjong kahilou jeh chun kakhou Jangnoi chanchu eiput tho tauve. Keijong kagil kel jehchun imakhat gahnehding katijongle kakamah imacha akihenglut thei tapin ipiham khat kahetlut jobgleh kalohlhah leileijeng ahin a umdan chu umsot beleng atan kigo kahidan ahitai.

Hichun phailanga Hospital a pohding eitijeh uchun kavon hojouse eikhel peh uvin chedinga kakigot laitah un kaloiho longdamsa jong chu ahin polut tauvin ahi. Hiti chun Kuki Inpi ho leh khojet khoveiya Haosa upa leh khosung mite khohsah jalchun gari khat anahol uvin hiva chun eipouvin lampi nopmo chutoh kei jong gari a phate a touthei ding dinmun a ka umlou chutoh oltah chun kacheuvin Imphal langa RMC kalhun uchun jingkah lang pung 4 anahitai. Hospital kagalhun uchun kapu Dr. T. Lunkim ahin kapa Khuphen Chongloi chuleh KCC a staff ho ahin, Kuki Inpi, KSO ho ahin hitichun eiboipiuvin kakgel leh amaho chungah kipathu seijoulou kahin phonge.

Hiti chun hiva chun eijen tauve. Pathen lungset in kahung oldom tan kaphatdim a damdoh dibga ka um tah jeh in discharge eibol uvin Langgol a kapa Paotinlun Chongloi te inah kana umin amahonjong ngailu tah in eisisah uvin kakipah lheh jenge. Hospital a lhani le akeh kana umlaichun niseh a eingailua eihungvil ho jouse chunga kipathu seijou lou tu khonung peh hijongle kipathu kahin phongin ahi. Chuche nikho 9 January 1994 nia Thingsan topeh dinga hungho, thisan anakibang tahih jongleh eipedan in kagel in amaho chunga jong kipathu kaseijin amaho jalin Pathen kathangvah in ahi. Kahung damdoh toh kilhon in tuhin Saikul Bazar Salem venga kacheng tauve.” tin aseijin ahi.

Thusim hi anom lheh e nati le anoiya “LIKE” button khu meh in writer ho na support nau vin, chule seinom nanei le anoiya comments nahin bolthei u ahi.

Thusimbu Machal jing thei na ding a pan lanom ho kipah tah in lem ahijing in ahi anoiya button “Click Here” khu meh utin details anasim ute.

Previous articleKAHINKHO AKIKHELSAH-E
Next articleKhaluonga Pi Veinem Lhungdim Thusim