Koiham? Ipi na ana toh ham?
Manipur toh ipi akimatna ana um ham ?
Asun:
N.Lhungdim
Thangting House
Molnom-West

Date- 27/05/2020
Sir Akbar Hydari kiti pa hi amin lhing a Muhammad Saleh Akbar Hydari kiti ahi. Amahi 12th October 1894 in ana peng in 28th December 1948 in ana thi in ahi. Apa chu jong amin Sir Muhammad Nazar Ali Hydari KCIE ,CSI ahi. Ama chu Indian politician min thang khat anahi in 18th! March 1937 akipat September 1941 chan Hyderabad state ah Prime Minister in ana pang in ahi. 8th Novemeber 1869 in Bombay ah ana peng in ahi. November 1941 in kum 71 ahin ana thi in ahi.
Achung a isei u Sir Akbar Hydari hi KCIE leh CSI jong British Govt. in an ape in ahi.
KCIE kiti chu Knight Commamder of India Empire tina hiche mujouse chu Sir kiti tittle amu ahi. CSI chu Commander of Star of India tina ahi.
Indian Civil Service
1919 kum in Indian Civil Service ICS ana lut in Bombay leh Oxford ah lekha ana sim in ICS Officer ahung hi chun amasapen in *Madras Presidency ah na ahin tong pan in ahi. June 1924 in under Secretary Education Dept. Health & Land of the Imperial British Govt. anahin aban ah Agent of India to the Government of Ceylon October 1921-1928 chan ana pang in ahi. Hiche phat lai chun Ceylon a Indian plantation labour ho welfare leh rights ana boipi pen in Imperial Council of Agriculture Research 1929 a ahung kisem chun a Secretary in ana pang in ahi.
1931 a Seond Round Table Conference London a aum chun Indian states Delegation ho Joint Secretary in ana pang in ahi. Chomkhat jou in Education ,Health & Land Dept ah ahung kinung le in Joint Secretary ahin chukit leh Labour Dept. ah Secretary in ana pang in ahi. 2nd World War kipat til lai in Eastern Group Supply Council ah thalheng in ana pang in ahi.Hiche Council hin Britain lang kon a thil tamtah Supply hung ding sanga East of Suez lam a War Supply pehding ho ana boipi u ahi. Aban ah Foreign Affairs Dept. ah1945 in *Viceroy Council ah member in ana pang in Information leh Broadcasting ana tuh in ahi.
Interim Govt. 1946 a ahung um chun Sir Akbar Hydari chu labour, works, mines, power, information and arts and Health incharge ahi in ahi
.
January 1947 in Assam Governor ding in British Govt in appointment ana bol in hichu King George VI in approved ana bol a hi.
May 6th 1947 in Assam Governor ana hipan in Independent in ahin lap khum in 1948 December 28th in ana thi in ahi.
Manipur toh akimat na
Sir Akbar Hydari thil chungchang hi Manipur toh akimat jeh in themkhat sei ute. Ajinu Sigrid Westling toh ama Tribal Advisor N.K Rustomji leh Military5 Secretary Major Dhamija toh December 1948 in Manipur ah kholjin in tour in ahung in Imphal a kipat 48 Km. a gamla Waikhong kiti Thoubal
Dist. ah Dak Bungalowah stroke 6 pm in ana thi in ahi. Athi phat in athi long coffin chu National leh Governor Flag in atom uvin nilhah lang pung 3:00 inl procession in ahung kondoh uvin pung 4:00 chet in Imphal Cantontment Cemetry ah ana vui uvin ahi. Hiche cemetery hi Kangla Fort ah anaum in ahi.
Hiche thivuina kin chu chu lai phat a Sadar
BazaarJamia Masjid Pesh imam ,Maulana Hajiz Ali Pangal hon Janazah namaz chun ana nei ahi.Hiche akivuilem masang in
chulai a Muslim MLA Mohd Amzad Ali lamkai nan
Mohd Basiruddin Ahmed in ah thilhahna kikhop na ana um in a Chief Minister M K P B Singh jong ana pang in ahi. ,
Gazette of India ah hitin ana sun uvin ahi,
Sir Akbar will be remembered above all for the remarkable catholicity of his religious outlook andk genius for friendship.
Gazette of India
In this he maintained the distinguished record his illustriousk father.
Sir Akbar Hyadari hin Swedish numei Sigrid Emillia Westling toh Nov.10, 1918 in Pieta, Sweden ah ana kicheng in cha abonin 3 anei in chapa khat amak m min ma Akbar Hydari iii(1919-1998) chuleh chanu 2 ana nei in ahi. Achapa hi Westernk India Match Company *WIMCO kiti tillai a meikhat company len! leh minthang tah ahm 1964 a kipat 1980 chan Chairman in ana pang in chuleh Facit India kiti ah Director in ana pang in chuleh honorary Swedish Consul Madras a jong ana pang in ahi.
Lady Hydari hetjing nading in Shillong a ,Malki kom langa khun Lady Hydari Park kiti Zoo toh kimat in kihuilha Park nomtah khat aum in ahi.
Manipur a ahung uva hi Waikhong a dak Bungalow khat ana sah uva vatot kap duck shooting a ana chedan uh ahi.
Amahi Assam Governor a India mi hung kipansah masapen ahi in chukit leh British Govt. in avai homlai uva apan sah nukhah pen jong ana hin ahi.

Tuni a isei nom pen khat uchu Sir Akbar Hydari leh Manipur hung kimatna thu chu ahi. Shillong a AsP.Bm Governor a apan lai in achanu nungP.Bk hoitah chu Manipur a lengpa naopa Priyobarta Singh P.B Singh tia ana kihepa toh ana kingai lhon in hatah in anahel in ahithei leh kichen ding a ana ti khat ana um ahi akitin ahi. Ahinla kaneo lai a kana jahdanj in Manipur Hindu lengte in Pangal khat mou a anei ding uchu ana det theilou hel hiding dan in akisei in ahi.
Hiche Governor pa chanu ahel lai thu hi aum talou masang a Chengkonpang hausapu [L] Pu Khaizalam Gangte in asei na ah P.B Singh driver in kana pang in jan seh leh Governor pa chanu hel in kache jui uve keihon polam a kangah jui eve tin kakom ah ana sei khan in ahi.
A adih adihlou la akihepon thulam leng a ana kijadan in a ahung kholjin a chu Manipur a a thi chu mijousen kidang anasa lheh uve akitin ahi .Manipur Govt hoding a embarrasement lentah ahin ahi
Ama chu December 28th 6:30 P.M a stroke a thi ahi tin akiseibou in ahi.Stroke can visit a person anytime at any placeakitin ahi.Mi loupi leh milen ahin Dr khat chu ana kilhonpi ding dan ahin aphatcha
Medical attendance umlou chu akhoh ahitai.
Athi chun Sir Akbar Hydari chu kum 54 bou ana hi nalai in ahi. Apa jong miloupi leh politician minthang chuleh ama jong British Govt. noi a ICS Officer minthang ana hijong leh apa te jeh ham British Govt. a thunei leh vaihom a ana pang a career chu hoi ma ma hiding dan ahi 1934 in CIE appointment anapeovin 1941 in CSI ahin pe kit un ahi. Ajeh chu Indian mi ICS Officer tamtah, aum vang in amabang a British Govt. in 1944 a KCIE anapeh a Knighted abola pan mun pha leh hoi ana tuhsah akihe behseh pon ahi.
6th May 1947 a Assam Governor a ahung pan hi athi tokah 28th December 1948 chan Assam Governor anahin Govt record ivet leh Assam Govt amamasang a ho jong hi Sir tittle nei ngen anahin ahi.
Chukit leh Assam a hi British Govt. in Anglo-Burmese War kichai 1824 a kipat vai ahin poh uva Commissioner, Chief Commissioner ti a kon a Governor 12 lang British mi bou ahin tuh sah jou uva Indian mi Sir Akbar Hydari chu Assam Governor a kipan sah chu amasapen leh aki chaina ana hitan ahi.
Sir Akbar Hydari chu
Hiti hohi ivet leh kum lhom cha 54 a ana mollem chu ana hingsot leh India chamlhat jou a Govt. a jong tohmun lentah a ana tuh inte tihi tahsan lal aumpoi.
Sir Akbar Hydari chu ajinu Lady Hydari,achapa, achanu toh N K Rustomji Tribal Adviser, Military Secretary Major Dhamija toh December 22 nin Manipur a tour in ahung uvin ni 5 sung chu official programme anei in Manipur a Chief Minister P B Singh leh a Minister hou toh govt kivaipoh dan akihou lim un ni 2 vei tah Press Conference anei in 26 jingkah injong Press Corespondent ahin kilhon pipa toh kipah tah in ana ihoulim lhon in ahi. miho toh akimu inchujou inWaikhonga dak bunglow jonin achedohin Lengpa Budhachandra Singh leh anaopa P B Singh injong ajui in 28 ni in Stroke anei in hiche chu high blood pressure jehahi akitin Doctorin aphat chan attend anabol man lou innidan 5 tobang khoheloi unconscious in a um innilhah lang 6:30 in ana haitan tan ahi. Athi pet hin Lady Hydari ,achapa Akbar Hydari, achau khat leh achanu jipa son in law ana um unahi.Amahung khol jinhi January 2 ,1948 a Shillong kinung le dingahin ahinla ama 28 ni abeitah jeh in ajinuLady Hydari leh ahinkikhon pi jouse 29 December 1948 in akinung le taovin ahi. 28 nilhah lang in Military Secretary pun phone Shillong a ahetsah in a Shillong a ni 3 office amaja nan akihah in Govt Building ,private leh public building jouse Flag half mast in akikhalhan ahi.
Lady Hydari Sir Akbar Hydari jinu chu Sweden nungah melhoitah ahin Sir Akbar Hydari toh 10th Nov.1918 in Pitea Norbotten Sweden ah anakicheng lhon in achapa masapen jong September 15,1919 in Sweden ah ana peng in Sir Akbar Hydari in matah a ana mollep khum vang in amahi kum 82 ahi in 6th Nov.1974 in England Horsham West Sussex ah ana thi in 2:30 p m in Anderson Cemetry Standwood a vuilem anahin ahi. Aipa thi jou in kum 27 anahing nalai in ahi . December 29 1948 a
Delhi a ahetsah jou un 30 December in Governor General C Rajagopalachary in Children programme aneiding khat
cancelled a bol in ConstituentAssembly a Vice President ,Dr H C Mukherjee in 1 pm a athu jah jah un ssemby chu adjourned abol in ahi.Aman aseina ah Sir Akbar Hydari chu Assembly a Member ahilouvang in tIndian kivapohna a contribution a let jeh a jana pehlou thei lou ahi atin ahi. Delhi a um Govt office jouse akhah un ahi.
Manipur Maharaj Kumar P.B Singh jong
Governor pa chanu toh akichen khel jeh chu hiding ham jinei lou in aum in athi tokah in gollhang in ana thi tan ahi. M.K Priyobarta Singh chu Manipur a *Chief Minister 14 August 1947 apat 15 Ocober 1948 chan a ana pang chu Major Ralengnao Khathing M C kitipa chu Hill Area Minister anahin ahi.
Achunga Sir Akbar Hydary chanu toh akidei leh akinai thu akiseivang in aman ama Autobiography ,DOWN MEMORY LANE kiti asutna ah Numei hi hoiksah 2 aum in khat chu Moreh 1949 a Burma Nungah khat ahin ani na chu England a Kong Jahaj EGYPT a ache a amu nu chu Jaipur Lengpa jinu Maharani Gayatri Devi u nu Ila Devi chu hinte hoi asah ahi amah chu ahi atin ahi.Hiche nu jong chu Tripura Lengpa toh ana kicheng tan ahi.
Dih in te Maharani Gayatri Devi chu Coochbihar Lengte chanu chuche phat laya leiset chung numei hoi pen khat a ana kithang ahi.One of the most beautiful women in the world anakiti ahi.
P B Singh chu D M College a kakai lai 1960 -1964 itih kum mong hiding ham vang kahetapon kaginchat dan in Autum 1963 chu hin te College Fresher Social ni in College Office mai ah mikhat guntah meilheidel kichen majestic leh /dignified looking khat kagal mun amachu chomkhat jou in College Central Hall a kikhopna ah Chief Guest ahin koiham katileh P B Singh chu anahin ahi.
Adihtah a chu ama panlah na a D M College chu anu :(mother) Dhanamanjuri Lengnu Nepal Lengte chu Sir Churachand Singh Manipur Lengpan ajiding a alah hetjing nading ana kiphutdoh ahi. Hiche nia athusei kajah khat chu ahileh hiche *D M College compound hi lentah ana kipe ahin khonung i n gam lentah midang ana kipedoh e atichu kajan ahi.Tua MBC Compound khu tilai a Manipur *Chief Commissioner P C Mathew ICS pa chun MBC ho anapeh doh chu aseina hinte,*P C Mathew chu
Christian khat ahi. Anakihomjah hihleh tua D M University ahung hi phat ahi phalheh ding ahi.
Masang in 1984 lai chun Deulahand a tua Christian Hospital Imphal CHI munkhu 5Tangkhul Pastor Rev R Rungsung a kon in kanakichoh in hiche gam lah khu P B Singh gam anahi a patta akon in kamun ahi.Ka inmun file ah ama soikaina *signature document aum inahi.
Imphal a pat che a Sekmai phahmasanga Leimakhong jotna koma Mol khat umkhu *Pheidinga akitin hiche mol chung a khun Bungalow khati,n ana lum in P B Singh Chief Minister ahilai chun anacheng e akitin ahi.