“Purul le Langchal” umchan paocheng.
Lelen Kipgen.
Muoltinchan naonu “Hattin” in Khalvompu hi “Lhomi” ahi ahet chet a, In-lang ahung lhun a kicha behseh a paodoh theilouva khangpheiya anun apoma thu adoh.
*Muoltinchan nu:* Kanao, kanao Hattin ipiti nahim? Na ulsa toh, na kithingsot sot in, Na–u Muoltinchan hoija nahin dalhah ham?
*Hattin:* Ka…ka… u… Lhomipa…n alhoh mangtai.
Khosungmi, Housa upa hon thilsoh umchan ahin hetaovin, kho kikhopna ahin bol taovin ahi.
*Housapu:* Kakho kaveng, Semang pachong, kho thempu, nupi upa hojouse, tunia Muoltinchan naonu thulhut dungjuiya ichanu Muoltinchan hi Khalvompu hin Lhomi kisoh a aneh doh hitam, gamlah a asel ham? holdoh teiya aphu elahtei dingu ahi. Nalungelhou hinseiun.
*Khothempu:* Phu chu lah teiding ahi. Ahin doi le–ai chule “Phunsan” ngaiding ahi. Hiche phunsan dungjuiya khosung golhangho kitepsah a ajouho chu soldingin pha kasa’e.
*Khomiho:* Apha e…. apha e…
*Housapu:* Mipin pha nasah cheh taovin, keiman jingleh “vohchal tuhnga” katha ding jugol, sabagol kisem ding koima apotdoh umlouva golhang jousen phula dinga kitepna “songlen dopkham” asetou uva ahung nung kheh masanga Jugol donjou Sabagol nechai ho phula dinga kisol ding ahi.
Sunlaitah in Housapu leitol a golhangho khat khatin acheuvin agakitem taovin ahi. Chuin housapun “nangho tailou kisonpi ding dang aumpoi. Hatun lang hangun.”
*Golhang khat:* Vo… Pathen Muoltinchan phu neilahsah in hiche song hung nung kheh masangin, Jugol, Sabagol nejou inge.
Golhang khatchan ajou tapon, Mipi alung ngui chet chuttan ahi.
*Upa khat:* Golhang son umtah tahho, ipiti hitamo? Khalvompu umchan hi thangtom aum behseh’e.
*Housapu:*Lungdoh aum behseh’e. Thempu naphunsan chu avellin phatecha nasan phat kit phante. Lhomipa hi tha tei teiding ahi. Kakho kaveng kinemlel hih uvin.
Hiche kitepna anei pet tah u chun Purul le Langchal hi kelkot phunga chun ahung ding lhonin ahi.
*Khosung upa khat:* Hiche namvai teni ucha, nam chom cha in ipi ahung kihol lhon ham? ipi boldoh ding bon hilhon louva.
*Semang khat:* Housapu, hiche nam vaiteni hi kitepsah pou pouvu hite, ipi iputen, “ginchat louvin sapi akul’e” ati bangin vemong mong ute.
*Housapu:* Purul le Langchal, khomipi kitepna bangin hung kitem lhono.
*Purul:* Vo.. Pathen Muoltinchan phu neilahsah in hiche song hung nung kheh masangin Jugol, Sabagol hi nejou inge.
Purul le Langchal in kitepna ajo lhon phat chun, khosungmi akipahun a eaolah lah taovin ahi.
*Housapu:* Purul le Langchal pugao, pagaovin salhonin Muoltinchan phula dinga, khomipi jouse kinepna, tahsan le kisonpi nahi lhontai. Hiche Chemjam, Thihnang le Tengcha chule neh le chah ho hi kipoh lhonin lang, Muoltinchan ahinga namu lhonle nahinpui kitlhon ding ahinga namulhon lou leh Lhomikhoa Khalvompu chu nahin tha tei tei lhon ding ahi. Lungtup molso teidin kon lhonin lang, damselin hungkile kitlhon tan.
Nini jouvin Purul le Langchal mollelhang akallhona gamgillah a Humpi khuni, Saipi khuni, Lho khuni amu lhonna ajuilhon le Lhonung chu alencheh cheh tan, a–upa Purul chu akichatan ahi.
*Purul:* Kanao, Langchal hichehi ipi nung ham? amelse na’e.
*Langchal:* Thipbehin chen gamgillah a moh ham ham hih in.
Gamgillaha gamsa ham ajat jat ajah phat in Purul chu akicha cheh cheh tan ahi.
*Purul:* Kanao, Langchal nang masato, kei nanunga hung ing kate. Kanao, ol–olin che tango.
Khongai tadio, kajun asoh’e. kanao, khongaijo ka–eah asoh’e.
…. Assh…! kagil akel’e…. kadang achah’e kanao….
Ipu ipaten “Purul le Langchal te banga,” kiti paocham tuh ahi.
*Purul:* kanao hiche Sakhuni hi alen ma ma jeng tai, ipi nung mong mong ham ong?
*Langchal:*Lhonung hichu, na nethei Lhokhunung hichu.
Purul kicha behseh a touden tan ahi. khoajing kigutan Langchal alungbuitan ahi.
*Purul:* Ahh… ah…. ahipoi kanao Langchal agamlhat cheh cheh masangin kei kinungle tange. kakeng anatai, ka–oi jong ana’e. kakhojong asih’e. nangin nachangin ikitepna gamolso tan ong.
Chutia Purul akichat behseh phat chun Langchalin a–upa akhoto jeh chun thinglhang loubuh khatna adalhatan ahi.
*Langchal:* ka-u kahungsot le ana lungdong hihtang ong? ikinepna banga Muoltinchan kagahol ding, ahinga kamu leh kahinpui ding, kamulou leh Lhomipa chu kahin chan a kahin thatei tei ding ahi. kahung kile kah a natui don ahung nih jongleh, joujampah hung muol tajongleh namangse jongleh nana lungdon louding ahi.
Hitichun Langchal jong ache chen ahile khokhat alhung tan, vengning langa in neokhat a agalut leh meithaipi in anahin,
*Langchal:* Hepi nakoma jinlhung dinga hung kahi.
*Meithaipi:* Henge, meithai kahin kaneh neh naneh ding hitahta. kanao ipi ngaito ba nahim?
*Langchal:* Hepi, kakho nungah melhoipen Muoltinchan chu Khalvompun akichenpi’a amala Lhomi joh anahia, tuahi ahin lhohmang phat a kahung hol ahi. Nana hetkhah lou ham?
*Meithaipi:* Kate… kate… golhang aphae. Mihon nungah meihoitah khat Khalvomp in-ah aum e tia aseiju chu hivehta.
*Langchal:* Hepi, aumna kho chu ipi kho kitim? gamlha nalai ham?
*Meithaipi:* Hiche khomol a pat, mollanga nakal ding ahi. Hiche kho chu lhomi kho ahi. Nache leh mihem nahi nakihet dohsah lou ding ahije. Kanao chenlang gahuh dohtei teijin. Chuti louleh atha doh tei tei ding aneh doh ding ahi.
Langchal in aumna ahet doh phat in, Pathen koma akilhandoh in, Lhomi kho alut tai.
*Langchal:* Chungmang Pathenpa, Pathennu keima nam vaicha hijongleng ka Pathen naume. Khomite tahsan, kinepna Housa thupeh kamolso’a phula dinga kakitepna athon neihisah hih in. Namchom changa, meithai ho panpi, jol le gol, nu le pa nahije.
Nilhahlam nilhum konin Langchal guhthima insung lut ding akisatan ahi.
*Langchal:* Muoltinchan, Muoltinchan nasompa kahunge, kot hongin hong loiyin, nei het nah em.
*Muoltinchan:* He kate, itia nang hilaiya nahung lhun thei mong mong ham? kakipah behseh’e. Tujan kamang ba kanu in pasal khat toh lou vat dinga eisol hichuo.
*Langchal:* Ahile Muoltinchan, Khalvompu hi umlou ham?
*Muoltinchan:* Heo, amahi niseh loukon danin gamah Sa agamanjin, tunia jong hung kondoh a hung kile lou lai ahi. amahi kungbul le mi kimah don leh hung lhungji ahi.
*Langchal:* Ahile hiche nakho uhi Lhomikho akitin, iti hinkho namanji hinam?
*Muoltinchan:* Heo, sun leh mihem tabang ahiuvin, jan ahile vang alho hinaovin eisugenthei lheh jiuvin, Khalvompu injong jan leh eipot dohsah jipoi. Sun a jong jan a jong hitia hi hinkho kaman ji ahi. chule khatvei veileh eihin ngih jin athi dingin kakigel jitai.
*Langchal:* Achuti ding mijouse lunggel ahi. Napoh thei thei kisemin langhin, ahung lhun phat jong ahitai. chedoh loi hite.
*Muoltinchan:* Hoija heo, ahung lhun engadoh’a, Ju leh Sa kapehji ahin donkham sah set’a alhuh teng ipotdoh ding ahi. achuti louleh mihem lamjot leh Sahem lamjot akibang poi.
Lhomipa Khalvompu jong ahung lhung tan, Muoltinchan in Langchal chu Jalchunga aseldoh in ahi.
*Khalvompu:* Hei….ha ..hei…ho… kalel’e kalel’e. Mihem kot neihonin tuni insunga mihem aname adihthei poi. nidang toh abang poi.
Hitichun insungah avahle len ahi.
*Muoltinchan:* Keijong mihem kahi hila kei gim chu nasei hinahta. Hin Ju le Sa hi me inlang kichol tan.
Chuin Khalvompu chu Gapi Ju oi-vaset in adonsah tan ahile. kho helouvin alumden tan ahi. Chuin Langchal chu kang chan akou lhan ahile Langchal jong ahung kumin, achamjam asatdohin Khalvompu chu thading agotan,
*Langchal:* Oh ! Pasal khat kihija, pasal khat aimut pettah a tha hi apasal kahipoi. Pathen jong nom ponte. Muoltinchan naponvai kipoh in dalha tahite.
*Muoltinchan:* henge heo, Vo sahing nepa, ka-u Langchal toh ka-in langa che tange. Sahing Ngahing ana kineh tan.
Langchal leh Muoltinchan jong lhang thum lhang li ahin pha lhon tan ahile kho avah tan, Khalvompu jong ahung khang doh tai.
*Khalvompu:* Muoltinchan, Vo Muoltinchan, Vo Muoltincha hoija umnahim?
Kipei thethun ahol jeng tan ahi.”Vo Muoltinchan insunga migim aname katileh tuahi anung najui hitante, che thei lou ding nahi, hing lhum talou ding nahi,” kahunge tin molkhat kalkhat molni kalni tin ahindel tan ahi.
Chuin Langchal leh Muoltinchan in Meithaipi umna kho ahin pha lhon tan ahi.
*Meithaipi:* Vo kanao, Muoltinchan nahin puidoh thei hi aphae…. aphae… cheloi lhon tan.
Khalvompun jong ahin delpha lhon tan, chuin van langa konin Pathen nun Muoltinchan ahin kou tan ahi.
*Pathennu:* Muoltinchan, Muoltinchan, nakoma Aige’na phelohloh chu bantenin.
Chuin Muoltinchan in Langchal chemjam chu asatdoh in, akoma Aigena chu abantan tan ahile Khalvompu alol atanin athitan ahi. Chuin Langchal in Khalvompu hatu chu adudoh in ahin kichoi tan ahi.
Hitichun a-upa Purul loubuh a ahin dalhah chu ahin puipa lhonin in ahin jon taovin ahi.
*Anu:* Vo kanao, kanao, kakipahe, kakipahe.
anu leh “Hattin” akipah lhonin akikoi lhonin akap lhontan ahi. Chuin Housa upa hon ahin hedoh taovin, Housapun Purul le Langchal, Muoltinchan vailhun na asempeh in kipathh asei tan ahi.
*Housapu:* Kakho-kaveng, Itunu’u, ichan u, igolnu Muoltinchan athi tabanga ilung nuipiu chu tunin amai imutaove. koijeh ham? Ikho chaga’a inagel’u Purul le Langchal teni ucha kitah jeh le hansan jeh ahi. Damsot lhon hen. Kho chaga ho jeh a kakho hi amin kithang ahitai. Veuvin Khalvompu hatu hi aphotchet na ahi.
Mipin kipah in akhut abeng taovin ahi.
Hejeh chun akitepna lhon amolso lhon jeh chun akichin jing lhon dingin kipaman hiche manchah Thihnang le chemjam hi mipi masanga khonung jong leh amanchah lhon dinga kapeh ahi. Mipin Selchal naonga nei kithat hi, ineh uva ilam nilhum ilam khovah diu ahi.
*”Mipin kipahin akhut abeng uvin, alam nilhum alam khovah taovin ahi”*
______ *BEITA* ______