“NUTE NIKHO LEH CHRISTIANTE”
(ipiti hung kiman pat ham?)
“Heno” kitihi Sana dangka sanga mantam jo,Choh joulou minngei tah ahi. Mihem simsen louvin “Heno” tia kouding-kouthei ding alhangaiyun ahinla achangjou poi.Manlutah Minu-nute nikho kiman patdan thusim chomcha ana seikhom uhite._
Mother’s day kiti Nute nikhohi 1908 kum vel’a chu ana kimang pan ahitai. USA gam a um *Anna Jarvis* kiti nu hin ahinpat doh ahi. Anna Jarvis kiti nu hin angailut tah anu hetjingna leh geldona a nikho khat chu atumbeh a man ding ana tup lheh in ahi. Anu *Ann Reeves Jarvis* kiti nu hi minu poimaw tah, jileh cha insung vengsung mi’n angailudna asuhmil theilou minu mantam tah khat chu ana hin ahi.USA a civil gal ana um lai jong chun namsepai ho boipia panga, pan nasatah a anala khat ahi.
1. *NUTE NIKHO MANDIA PHATSAHNA:*
_Anna Jarvis kiti nu hin anu Ann Reeves Jarvis jana leh ngailutna nikhoa atumbeh a neiding, jabol nikho neiding bol hi anatup jing leh ana chepi jing ahin, anu damlaiyin lhangphong tah in ana molso jou hih jong leh anu thijouvin ahin molso in, ahung machal jing tan ahi. Apohnat leh alunggel chu mipi leh gam sung lamkai cheng’in jong ahetthem pih un masanga Anu geldohna leh jabolna nikho bouva anaman jing pa chu gamsung mipin jong Nute nikho tia man ding in ahin deisah un mipin mancheh ding in ahin phatsah taovin ahi._
1912 kum in USA president pa *Woodrow Wilson* in may 2nd Sunday nikho chu National holiday khat ahiding dan leh Nute Nikho tia mancheh ding, nute jabolna ahilouleh nute hetjing na nikho khat hiding in ana phong doh in ahi.
2. *ANNA JARVIS SONGKUL ALUT:*
Hiti chun kum ahung chal jing in kumseh leh may 2nd Sunday chu Nute nikho in ahung kimang jing in ahi. kum phabep jouvin hiche nute nikho kiti pa chu sumkolvei nikho tobang in ahung chal doh tai. Ajehchu nute nikho chu thilpeh jat chom chom kipeh to nikho, gift,card jatchom chom golnop bol nikho joh in ahin mang kha taovin ahi. Anikho hin phuddoh nu lungel lamlou tah in thil ahung che khatai. Hijeh chun apohnat dan leh athil hin gondan toh kitoh louva mipi ten sum holna, golnopna nikhoa anei dan chu alung nup mona thu ana phong in ahi.
Hitijeh chun Anna Jarvis kiti nu chu 1947 kum in jail ana lud lo in ahi. Mipi- ten ibola mipi sum holna sum muna nakha tan ham ti in thudoh ana neijun ahi. Hiti chun may 2nd Sunday nikho chu nute jabolna, nute nikho loupi khat hiding in het pehna ana um toh lhon in ahung machal jing tan muntin gamtina chepi dia lawm ahidan leh apoimaw dan ahung kitah lang jing tai.
3. *INDIA SUNGA NUMEITE DINMUN:*
_Masanglai Israel te thusim bang chun ichennao India sung kol-leh-vai lah jenga jong masang lai chun numei hohi munem natah ana nei Uve._
*A. HINDUTE KIVAIPOHNA:*
✍️ Hindutehin *“Sati”* kiti chondan ana chepiuvin, mikhat chu athi teng leh meilah a gouvam jiuvin ahi.
✍️Numei hochun mipi lhing khat hina chanvou imacha jong ana neijou puvin ahi. Numei ho chu mipilhingin ana kisim pouvin ahi.
✍️Chuleh pasal chu athiteng ajinu chu toh ago vam tha jiuvin, Pasal pa athiteng leh Ajinu chu khangthah henlang, bolthei henlang ching lheh jong leh ajipa toh ana Govam tha tei tei jiuvin ahi.
✍️Numei ajithi chu ihamtia akigovam louva ahi jong leh amanu chun ahinkhoa Ji aneithei tah lou ding, kholai sunga jong pot le talou ding, alouthei louva apotkhah tah jong leh alua pon akikhu jing ding ahin ahi.
✍️Hindu numei kiti chun Insunga chanvou imacha aneitheipon ajipa athini teng amadia ahinman jong umlou tobang ana hiji tai.
*B.MUSLIMTE KIVAIPOHNA:*
_Muslim numei hovang hin insunga pasal chanvou akehkhat achang theiyun ahi._
✍️Themjilna lamleh houthu lam a Numei ana pansah pouve. Ajehchu numei lekha athep a achih leh Ajipa ahingsot poi atiuvin ahi.
✍️Numei chu pasal dinga “Badge of Honour” mei meijin ana mang un ahi. India sung jeng a jong chondan phalou tah numei munem na tah ana neijun ahi.
Ahinla phat ahungchal jing toh kilhon in, jatleh nam a kithet tona, numei munemna leh notthapna ho jong suhbeijin ahung um thei tan ahi. Tuhin vang numei khat jong society sung, houthua pan lathei chu ahitai.
Dr, Ambedkar, lakshmi bai kiti hohin jatleh nam a kimu nemna, numei pasal kikhehna leh kimuneo tona hohi ahin semphauvin ahi. Tuni chan’in Hindu ten athilpha bol jeh un Pathen bang in agelun ahi.
4. *CHRISTIAN INSUNGA MINUTE:*
_Christian insunga dia minute mopohna dinghi Bible in bukim keiya aseilhah jong ahitai._
Numeiyin ajipa chu Pakai jala ajabol ding, Jana apeh ding, ajipa loupina thei dinga hinkho aman ding tihi bible in asei pipen khat ahi. *Najipa-inneipu chu achihjeh, athepjeh leh amitthei jeh a najading hilouvin Pathen jala, Christa Jana jala najipa-inneipu naja bol ding ahi.* Koi hileh aji jalou chun Pakai ajalou ahi. (Eph 5-6)
Chukitleh pate hon jong Pakai jala najiteo nangailut diu ahi. Lungset thei, khoto thei, achonpha ahijeh hilouvin na inneipi ahijeh a, amachu natahsa tibah ahiphat achu Pakai najabol vetsahna na inneipi nalungset ding ahi. Koi hile a inneipi lungsetlou, khotolou, Lung lengvai sah jing chu Pakai jabollou ahi.
_Nute nikho iman utoh kilhon in nute jaolouva chate/Pate ahitheilou dan, alamvai dan, nute jaolouva insung kivaipohna alamvaidan gelkhom pum’in, homtho tah in, kingailu tah in ana mangkhom cheh u hite. *”Heno”* tia kouthei ding inei seh2 ujonghi mivang pha chungnung ihiuve._
Nute nikho jengseh hilouvin phat jousen nute jabolna, ngailutna neijing pumin kalsong khom uhite.
*Nute Nikho chibai!*
_By, Rev. Lunneo Haokip_
🌎NitinThusoh (Daily News)