Home N Lhungdim NEP KITI HI IPI HAM

NEP KITI HI IPI HAM

301
0

NEW EDUATION POLICY TINA AHI.

NEW EDUCATION POLICY-
NUNGVET LEH MAVETNA

Asun:
N.Lhungdim
Thangting House
Molnom- West

Date- 06/08/2020

Hiche New Education Policy hi 29th July 2020 ni a Cabinet in Orime Minister Narendra Modi hina noi a Committee kum 6 tah ahin boipi tuthah a India sunga themjil na langa juiding lunggel leh natoh ahi.

Rajiv Gandhi Prime Minister hilai a National Policy of Education kiti Parliament in May 1986 kum a adopt ana bol Acharya Rama Murti in May 1990 a Education Policy lui review abol a athah lheh thei thei lheh dinga ana gon chu National Policy of Education 1986 kiti ahi. Masang Education Ministry kiti jong amin ahin lheh uva Human Resource Development Ministry hung kisah ahi. Aban ah May 7th 1992 in phabep khat akilheh kit in hiche chedan lhongpi chu tuchan a kimang nalai ahi. Hiche hi kum 28 lang ahung hita in Govt. jong Central Govt. jong party jat chom chom in ahung kikhel peh in 2014 apat chun BJP party ama chang a vaihom na ahin neita in tun 2019 a kipat in ahung hat cheh in alhangpi a Govt. chedan hi abulpi uh RSS deidan leh lungput hung hitou peh ahi. Hiti ho jeh hin 1986 kum a Education Ministry Human Resource Development Ministry kiti jong chu tuna hung kilheh kit in Education Ministry ti ma ma in aki nung chuh kit tan ahi.

BJP Govt. in alhangpi a achepi dan hi Govt. lui adeh a Congress ho vaihom na noi a thil atamjo lheh ding amin chomjep sah ding tijong hi alunggel khat uh ahi. Hiti ho jeh ahi Education semphatna dinga Committee Chairman Dr. K. Kasturi Rangan jong hin hiche lam jon dinga chu ahin gon a masang a 10+2, +3 kiti chu tua Structure thah a 5+3+3 +4 tia lheh ding a recommend ahin bola hi. Hiche chun avetsah chu chapang a lekhasim a kipat kum 5 sung hi pre school
Preparatory School aban a class 6-8 kum 3 hi Mid School aban class 8-11 HighScool, class 12 malangse kum 4 hi Graduation a kum 4 hi Degree course ding dan a ahin gon uh ahi.

Education hi kadalhahna kum 50 lang ahitan hiche kah hin hatah in akikhel in kei lekhasim lai leh oja a kapan lai Old Syllabus leh Curriculum ho chu ahi tahih in tuthah ahi lekha themlou tobang dan a kaum doh ahitai. Arithmetic/Mathematics jong ahil dan akhotdan achombeh ihi sah un kei ei kihil naleh angko ka khotna chu akibang tapon ahi. Hijeh chun tute class lhom cha cha jong akihil thei tapon akikhohsah leh tution lah tailou upai dang umlou ahitai.

Kum 50 lhingdeh ana hita jong leh ka FIRST LOVE hi kahinkho natoh ding kahin mu a kum 30 lhingdeh kahin toh ahijeh in Education hi kangailu in School leh College ho a kache leh nom kasa in chapang ho kom a til khouna thuho sei ding hi katha anom lheh nalai in ahi. Hijeh chun pension jou retire jou kahat Jou jep lai chun school phabep ah kana che in motivational speech kana neijui in ahi.

Tuni a isei nompen uchu hiche Education Policy thah hi aning akoi phatah a kahet lou jong hilou mitamtah adeh a tulai a School bol hohin ahet chet lou leh ahet them lou phabep khat hi ima kahetna lhing hih jongleh themkhat kahin tahdoh nom in ahi.

Policy thah hi India te alhangpi a dingin akitomona tam hih jong leh adeh a language policy hi eiho in jat le nam lhom minority ho a toh kiha to behseh lou ahi. Vetsahna ding in 3 language formula ho lah a amasa a kisei jong chu dih chet chet in kijui hih jongleh Regional language hi pemphasis bol ding class-v chan hi Regional Language a lekha hilding tina ahi.

Eiho Manipur a dingin Meilhei pao hi Regional
language ahin ahinla tulai in eiho English medium school ho ah Meilhei pao ikihil tapouvin ichahteu ituteu ho jong Meilhei pao sim theilou ahung hiuvin Manipur Civil Service bolna lah a jong lolhin na neijong leh na atoh phat leh Meilhei pao helou ahileh hahsatna lentah hung umding ahi. Vetsahna ding tulai a Revenue Dept. a land record ho la Meilhei pao ngen in asun un atamjo in asim thei tapon ahi. Manipur Govt. in MIL Major Indian Language tia asei jong eihon tribe jouse tobang milhom cha cha hijong leh MIL chu subject khat a iki hil uleh mark tamtah tah ikipe uvin ahivanga exam pass na ding tailou a ajah na ding um behseh lou ahibou in ahi. Major Indian Language chu eiho dinga major hilou a minor kiti leh phajo ding ahi.
New Education Policy in atup pen chu chapang koi hileh ama pao a ihil leh ahebai in ahe them pai in tulai a Europe a Nobel Prize mu ho jong khu atamjo ama pao a lekha ana sim ho ahi tia asei uh ahi. Hiche hi athu in dih nante ahinla RSS/ BJP ho lungtup chu India a
mijouse tobang English Medium idel uva English Medium ngen a ahithei jep jousen ichate lekha isim sah hi suhbei na ding atiu ahi. Hiche hi athu a phamo ahipon ahinlah tulai in sum nei jep Govt. a tohmun len neiho jousen achateu Regional Language School ah asol pouvin English Medium school a asol uh keo hilou in foreign gam a School leh College ho a asol uchu tulai a IAS, IPS, IRS kiti ho hung kaidoh ahiuvin ahi. Hiche hi aphalou langtah a sei ding a chu lhasam ho hi dopsang lou dinglhasam a koi a achung uva vaihom ding tina tobang ahi.

Vetsahna ding in UP State a Chief Minister Sadhu Yogi Adityanath in English Medium School mun khat khat ah a chombeh in asem in ahithei jep jouse kaina ding tohgon abolpeh in ahi. Regional language school a kai ding kiti chu athu a vote mu na dinga asei uh ahi.

Ajehchu 70-80 % miho chu mivaicha ahijeh a hiche achung langa English a Crèamy layer eiho seidan a achunga aha ho ding a chu Chief Minister pa in English Medium School achombeh a asempeh kit ahi. Ani ni a chu vote
muna idng ahibou in ahi.

Aban a seibe kit ding chu tulai ahi High School ahi Board Exam 2 aum in class-x chaina ding Board leh class-xii chaina ding Board aum in nu le pa hileh ajillai asim lai tu le chate ho hileh ima dang boipi lou a class-x board a sangtah a pass ding aban a class-xii exam phatah a pass ding tihi akiboipi in hiche suhbei na ding a chu hiche suhbei na ding a hiche Board exam kiti teni hi suhnem na ding a tulai a kumkhat a kumlhun exam ibol uhi suhbei a kumkhat exam ibol uhi suhbei a kum khat Exam 2 Semester a umding Exam achaina chu Core subject ho bou ahetna joh doh ding tina ahi. Tua Board Examination hi tulai bang a Importance umtalouding ahi. Hiche chun secondary level class-viii to class-xii chan ahop ahi. Hiche a kipat a chu Degree tulai a 3 years degree course itiu hi kum 4 hiding kum 4 jong chu multi-disciplinary hiding tulai a 3 years degree course isim a I fail a ahileh imacha certificate neilou hi um talou ding kum 1 achaileh Basic Certificate kum 2 achai leh Diploma Certificate peh ding kum 4 achaileh Graduate Degree Certificate peh ding , hiche kum 4 sung a hi a course alheh le le thei ding ahi. Tulai a Commerce a iche leh Science kila theilou Science a ilah leh Arts ho kilathei lou tiho um talou ding lheh le le thei ding ahitai.

Kum ija ham masang in Delhi a University a miching leh mithem tah khat Prof.Dinesh Singh ana um in ama chun 3 years Degree hi ahoi jep pon 4 years Degree Course nei ding in nasatha in pan ana la in akipat masang in jong seminar discussion phatah in ana nei in ahin pat kigot leh left ,tight hileh kitho in BJP Govt. in suhboi dingsuh haiding tin UGC a thunei hon ahin til se uvin anatoh chu guilhung lou in aman Vice Chancellor a kon in ahung haitan ahi. Tua ana dou uh 4 years degree course FDC hin pat kit ding atiu hi adeilou sa uh nom le da leh New Education Policy dungjui a akisan ding uh ngai ahi.

Seibe ding tamtah umjong leh abon in kisei jou pontin 4 years Degree Course ahin chaijou leh direct a Research ahin bol thei ding tulai a M.A simding M.A jouleh M.Phil simding aban a Research P.hD a lut ding tihi ngai talou ahi jehchu tuhin alu Head hi agih Heavy behseh in M.A 1st class ahilou leh 2nd class aban a M.Phil aban kit a P.hD kum 5 tobang hi phatah leh hoitah a chailou ho ding a tohding lhom College leh University lah a jong Asst. Professor kai ding hah ahitah jehin tutu ahi M.A, M.Phil kiti ho hi dimset a tohdng neilou, tohding mulou Educated Unnemployment kiti hi asang a sang ahitan ahi.

1930 lai chun Assam a M.A khat le ni ana um in tun a lakh lang in aum in Manipur a jong kei M.A kahi kum 1969 in jong mi atam naipon khut phang 2 jung a sim kham ana hin tun simjou ahitapon ahi. Kho khat a jong M.A tam tah kium ta hiti holoi suhbei na ding a hiche New Education Policy hi hung kigong ahi. Ahoina aphatna jong um ahinla eiho literature pha leh hoi neilou ho dinga ahi ding bang tah hung hijou lou ding ahi. Hiti cheng hi kahet kham kham a kahin sei ahin ahi . Meilhei hon 3 language formula a Manipuri , Hundi leh English alah u leh akitih in Tribal minority Group ho ding a Meilhei pao ihinsim ding u ngai ding ahi.

Keiho lekha simlaiyun Manipuri Medium in Class VI chan kanasim uvin English Text book khat bou ana kisim inClass VII apat in English Medium in kahin sim un hiche phatchu ihin bolkit dio hing hinte.

Khumkhana in anoiya ho hi melchihding phabep sei ute,

  1. Hiche NewEducation Policy ahin India govt in Naga te toh kihou nading a August 2016 a Frame Work Areement kiti tobang khu ahin legal sanction leh sanctity nei ahiponahi. Ahung lhungding kum ho ahin Education hitihin kichepi leh phading ahi ti Policy bou ahi.
  2. Policy lui a chu thepna Degree thaleh sum lut a ki mudoh ho chu hinkho a jahding toh kitoh lou ahijeh a lheh ding ti ahi.
    Vetsahnading in kachate hou Tongkhopao Lhungdim @Paoboi NERIST a kum 4 Civil Engineering ,BTech anasim in kham ahol leh RBI a ana ong in alut leh kum 4 ulsakaiya Civil Engenneering Lamlen sem,Leido , hotoh kimat lou hel Bank na atoh a a chu a thepna chu kimang thei talou ahi.

3.Masang in 3 Year Degree Course TDC kitichu 1st year ,2nd year kipass jong leh 3rd year akipass loubeh Certificate kimulou ahi. Ka jinu jong hi B A first a chai a kakichen lhon leh BA achaiteiding kadei in aman jong adei jeh in Churachandpur College a B A Part 1 Exam kanabolsah leh ana pass in 3rd Year abol kit leh Alternative English a Mark 5 avat in a fail tan a lekha simjouse chu phachom talou ahi. Certificate khat neitalou ahi.Tua policy thah a chu break umtaliuding a credit lui chu Carry forward hia khonung anop phat leh abol kit ding ahi, 1st year pass chu Basic Certificate ,2nd Year pass ho Diploma Certificate alhing 4 year pass ho chu GRADUATE CERTIFICATE pehding ti ahi.

3..Achung a iseibang un Graduate jou leh Research bolnom hon Graduate jou leh Direct a bol thei, M A MPhil ho bol ngai talou ding ahi.

  1. Tulaiya M A degrees ho hi a value tua bang a sang ta louding ahi.
  2. Education hi Authority khat noiya umding , Law achom, Medical achom , Teacher Education achom , Technical Education a chom , UGC leh AITC tiho imlouding MULTIDISCIPLINARY Authority khat a kigomding tia ahi.
  3. Claa X leh Class XII Wxam hi umloutobang a tua chate leh nulepa iboinao hi umloutalouding kumlhun a Exam khat umtalou a Semester Exam 2 umding ahi.

6.Hiche NEP hi aphat na leh aphatlouna imcheh ahi. Tulaiya Civid 19 plus leh Negative hi tobang hilou Positive chu apha Negative chu phalou joh hiding English medium ho suhnem nading mipi ho ding kasei e ativang uva English Medium School ho hi mi atamjon delda chom louding kamudan in a STRUCTURE bou hung kikhel in tin adang ho hi kihakhel chom ponte katin ahi, Sum nei leh milen milal, hon achatei Regional language School a solchom pontin , English Imoortance hi suhnemding kit jing leh kisunem chom pontin kihadei cheh cheh ding ahi, tulaiya lekha them kiti ho hi English them ho ahi pen in ahi.

ENGLISH PAO HI SOCHATNA LAMPI HOLNA LEH MUNA HIJING NALAIYIN INTE .

Manipur a chenga Manipur a Major language Manipuri simthei lou leh thothei lou chu kitoh lou ahi.

Eiho Tribal dialect ho hila itobang in kidevelop hen lang hijong leh Asimding leh a kisimnading lhom behseh phachom louding, Literature chu WRITERS, POETS, NOVELISTS, DRAMATISTS ,
ESSAYISTS ho atam leh khangtou ahin Politics a hatvang a sang theilou ding ahi. Tulauta MIL a i text book houjong hi atamjo Substandard ngen ahi bouve. AJEHCHU MIL ibol hou jong hi phungthangtom leh jat Trrbe ngailut jeh a iki eng bol, u ahin Language ngailutna ahibehseh pon ahi.

English Literature Rich ahina hi English Politician Winston Churchill, Margaret Thatcher, Gladstone, Robert Walpole, ho jeh ahi pon Poets, Skakespeare,Wordsworth, Keats, Shelley , Browning,Thomas Hardy, Mathew Arnold, Thimas Carlyle, BerbardShaw ho jeh a Leiset pumpi a University jouse kisim joh ahi. Mizo literature chu Ch Chhunga, HK Baichhuaka,
Laldeng a T Sailo lejh Lalthanhawla ho jeh ahipon Rokunga ,Siamkima, Lalchuangliana , leh adang dang lekgpha sutna lam a lunglut leh thepna nei ho joh ahi.

Previous articleINA KITEP NA-II
Next articleCIVIL SERVICE EXAM RESULT 2020