Asun:
N Lhungdim,
Thangting House,
MolnomWest .
26th May 2020.

Tulai khangthah tamtah in mi umchan khanchan tho hi
khantouna a igel jeh un eima ho umchan khanchan atam jo donse lou in hahsa tah in midang jatdanb umchan leh khanchan thanom tah itho uvin eima ho umchan culture ihaigamdoh taovin ahi.
Mi umchan tho hi English pao a ACTING ahilou leh IMITATION kiti ho khu hinte.
Acting leh imitation kiti
chu film tho a sum lonading ho khu seina ahi.
Leiset chung mi jat le nam koi hileh ama penpi umchan khankhan neilou koima jat le nam aum pon ahi.
Hitobang chun
Kuki te jong eimaho penpi umchan ina nei uvin ahi.
Kivondan hihen ipi lam hijong leh jatdang namdang ho a a na kilapon chuleh ajong ana kithopon ahi.Ahinla gamdang leh mundanga akiche leh midang ho kahlah lah a amaho umchan tho leh lahjong angaina ana umnante.
Ahivang in eimagam a i u um a ahileh midang gamdang ho umchan chu tho a ngaina khoh na aumpon ahi.
Kisemna von ho kiseita leh pasal in tillai a Del anachen chu pant toka a lheh ngai inte. Boitong sangkhol anaki ah chu sangkhol ban tong ahilouleh bansao a lheh ngai inte. Hitichun numei hon jong kholche a train ,bus leh plane a che nading in pant anakichen u ngai inte, hiche ho hi meilhei leh kolhonjong ana bolcheh un ahi.
Kum jabi 20 joua Christian hou ihin jop uhi eihoding a muthim a kon a VAH tahsa leh lhagao a ihin mu nao phat leh nikho ahin Christian hou hi Kuki te ding leiset khantouna ihin mu uva ihin thonao khang hung kipat anahin ahi.
Jesu Christa in John 8:12 a
KEIMA VANNOI SAL VAH KAHI ,atichu athucheng (literal )a dihtahbah ahi. Koi gam hiheh koi jat koinam hileh Christian ahung hi a Lhumlam English te umchan ihin tho uva chihna thepna ihin hol uva ihin nei uhi tahsa leh lhagao alhang pi a a malam nona ahipoi kiti thei ponte. Ahi mong ah jong ahin ahi.
Hiche va ilah khel uleh igelkhel u tiding ham ahilou leh eina makai u English ten ana bolkhel u chu ahileh Christian ihileh English te kivon a kivon ding Sam amaho samho bang a hoding Del chen pailhah teiding longpant kichen teiding tiho einahil uhi ahi.
Adihtah a chu Christianity hi English ten Greek te a kon a ana lah u ahin ahinla English ten Christian ahung hiochun Greek te culture leh tradition ho toh anakisan thapouvin ahi.
English ten amaho culture leh tradition dung jui in Christian ahiovin hitichun amaho culture leh tradition dungjui in Pathen ana hou uvin ahi.
Missionary masa ho chu English te ngen anahiovin Manipur solama William Petigrew leh adang ahiovin South langa *Watkin Roberts,H H. Colman ,Paul Rostad leh Missionary nukhah pen R C Paddock ho chun Christianity chu English te culture toh kimata ipiding a einahil u ahitadem ?
Keigel dan
Keigel dan in Kukite imo pouvin Christianity eihin pohlutpih u English te mo joh ahi katin ahi.
Christianity leh sam sao neiding akimatna umlou helahi. Chuleh Pathen hou leh delchen ahilou leh toka chen akimatna aum pon ahi.
Hitobang machun Christian ho jinei kichenna ineiding leh England a English te mou dress a kisem akimat na aumpon ahi.
Human civilisation mihem khantouna nahi akibang pon British ten University masa Oxford Universitychu 1000 A D laiya ana nei u ahitan India a University masa pen Calcutta,Bomay leh Madras a chu 1858 a hung kophut doh ahin eiho toh kinai dom NEHU chu 1973 chuleh MU chu 1980 ti laiya
hung umpan ahi. English te le Kuki te hi kum 1000 tobang kigamlat a i um u joh ahin ahi.
Ipi hitajong leh English te akon a Christianity ina kimu uchu kipa aum e ahinla peh loubehding wedding Gown ho eina peh uva eihon jong ina kilah uva Christian ihile sam vo teiding longpant chenteiding leh kichen leh mounu in Wedding uniform aki khuiding akivonding tiho pasal in Suit a ikhuiding tiho anahil uhi thildih lou tah ahi.
Christian a transformation
Pathen vahchoi la Houbung la Lathah bu ho jongh English tune a isah uhi hahbehseh ahi. Pathen houtil a gollui hon kin tah a Christianity anamat thei lou naojong hi lakai hi English tune hilou in eiho Pathen houmasanga gollui hon amaho lakai tune chun anakisa leh Pathen houmasa ho ding a chu *Christian a transformation chu hahlou helding ahi.
.Baitah a Pathen hou thei chu hahsa taha England a English te umchan inatho uva Pathen inahou u ahi.
Fim actor leh actress sum lona a mi umchan atho bang uva sum muna louding a Acting ina bol uva *English te umchan inatho gunset u anahin ahi.
1973 December Christmas lai chun Nagpur a IRS Training kabol lai in Yeotmal a Union Biblical Seminary a Theology sim Rev Darsanglien Roulngul leh aloi hotoh Andhra Pradesh a Pu Vumkhosei Changsan IAS posting a Adilabad a kagache uvin Telegu Christian Houbung khat a Christmas kikhop na kaga pang uvin ahi. Tunia kaseinom chu Telegu Christian ho chun Hou in kikhop jong eiho Bench a tou bang uhilou in tol ground a akitou in chule alasah ujong chu amaho lakai tunes in asa uvina original lhehjeng in ahi.Iseinom pen uchu Telegu ho chun English te tune in la asapou vin English te umchan athopouvin amaho culture le tradition in Pathen ahou jou vinahi.
London tichu United Kingdom a English te umchan tho uva jinei kichen ni leh pasal hon Suit ikibol uva mounu Wedding Gown angai loubeh ibol jeh un mi umchan itho uchu thu chomhi taleh i Economy u hatah in asuse in ahi. Alhang pi in sumlepai lam incheng thei behseh sum sung lha jen jun a incheng akitampon Suit khuiding akiti leh tulai in alhompen a Rs 5000 ineilou leh kikhui theilou chuleh Wedding Gown akikhuiding leh Rs 10,000 alhompen a lutding ahikit in INKAL KICHOINA nathei a kichenna neichu i Fiancial Resource leh status utoh kitoh lou hel ahin ahi.
Moupa in ahithei leh Saipikhup Jacket aki ah a Mou nu in
khamtang ponve akive a akichen lhon chu Kuki te Culture leh tradition toh kitoh jeng ahi. Hiche tobang chun tu a L Semol a cheng masang a ICIC BANK a Chief Manger Pu Hemkhilal Lhungdim in ajinutoh akichen nin ana bol in avethoilheh jeng in ahi.
Houbung dan a kichen chu a thupi pen ahin Suit a kisem leh Wedding Gown kibol chun imacha athupisah leh aloupi sah chom ahipon ahi. Mibol bol adeh a English te umchan khanchan tho a Acting leh Imitation akihi bouvin ahi. Hita kichen a Govt a kon a grant munading jong hikit lou eimaho leh eima ho ki engbol a sum leona leh sum suhlutna expenditure mai mai ahibou in ahi.
Hiche Suit khuina leh Wedding Gown chohna sang chun niseh a nehding anchang kicho leh bag 10 kicho doh a alhompen a lha 6 beh kineding ahi.
Chukit leh marriage ceremony jong simple tah a kitepna Pastor pan aneisah a taona anei peh le hijeng ahi. Roman Catholic hobang Rites and Rituals elaborate tah bol jong ngai se lou ahi.
Houbung hon Mounu leh Moupa Witness nungah 1 leh gollang khat igot sese ujong hi sumleona mama ahikit in ahi a ajehchu Moupa loipa jong SUIT khuipih kitding Mounu loinu jong DRESS thah khuipih dig hikit ahi. Double a sum suhlutna ahikit in ahi.
Hiche ahetpi te 2 jong hi aum angainpon ahi ahetpi chu Houbung mi akikhom jouse ahin tulaiya KCC Houbung a Pastor hon Mounu leh Mou te Bepa ho soi akaisah uchu Kukite culture leh custom toh hung kitoh ahi.Ajehchu hiche kicheng teni chu achung thu lhon ahung boileh a Jol leh Be hon bou ahin seitohding ahin Bestman leh Bride’s maid a pansah hou chu ageina lam koiman kihejuitalou ahi.
Hiti ho hi Houbung kiloikhoma *lamkai hon asemhoi uva asemphatding dol ahin amaho hin WW 2 Model chu 21st Century a i umvang uva Houbung chedan ijui hou hi *Japan gal Model ijui nah lai u joh ahi.
Houbung lamkai kiti chu Pulpit a Pathen thusei leh Hou in lasah Sum muna leh sum kimanna boipi lamkai ho keokeo khu ahipon ahi.Tulai a kamu khat chu lamkai ho hin mi alamkai pou vin mi joh
in lamkai ho anopdan in akai le le jon ahi.
LEADEAR MUST LEAD THE PEOPLE AND NOT TO BE LED BY PEOPLE,
CHANGE is a must and Positive change should be only for betterment.
Loitum Houbung denominational church kivaipoh na KHAO a ikikan chah lheh uva hiche kikana khao ho chu ikilhakang leh Pathen thupeh DAN sukeh dan a chamlhat tah a Pathen housang a leiset kivaipoh na khao in anahi atamjo hi Missionary hon Pathen houtil a kikantupnading a eina sempih u ahin hiche ho hi Pathen thupeh ahipon ahi. Hiche jui hi khantou na a igel u hinalai em ?
KHANTOU MACHAL NADING A KIKHEL NA UM NGAIAHI. HI CHE KIKHELNA CHU SOCIAL A KIKHEL NADINGA HOUBUNG LAMKAI HON A UMSAHDING AHI
Political Reforms chu Politicians hon aumsahding ,Aministrative Reforms chu Bureaucrat *Administrators hon aumsahding, Houbung Reforms chu Houbung *LAMKAI hon phatche leh nikho kikheldung jui a aumsah ding ahi.
ACHUTILOU LEH AMAHO CHU PHAT LE NIKHO IN ADALHAHDING U AHI.