By, L. Mangboi Haokip Ccpur.
©️L. Mangboi Haokip
📞+91 93663 37302

Kukitehi khantou jeh itidiu ham, ahilou leh Chon-leh-khan ngaisangna lam’a lhahsam jeh tiding ham, ipute ipatehon ana chin jingu chondan-khandan leh akhosahdan ho’u tampi ijuikhel gamtauvin, khonung’a hung khanglen ding chapang- khangthah hoa ding’in aboihoi tampi aumdoh gamtan ahi.Nulam chop dan thua jong lungel- ngaidan leh chepi dan kibang lou tampi aumdoh ta’n akhoh lheh jenge. Hijeh chun tunihin kikim keihih jong leh agomlam tah in mipi hetthei ding’in neokhat ana tahlang uhite.
A. MASANG LAIYA CHANUTE NULAM ANA KICHOPPIEH DAN.
Masanglai ipu-ipate houvin achanutehou nulam ana choppieh jiukhu, itih laiphatle ana choppieh jiuham tihi ahejong tampi um intin, ahethem loujong tampi umnalai ding’in tah san aum’e. Malai tehse hon achanutehou chu hitihin NULAM ana choppieh jiuvin ahi;
- Chanu- chapa tampi ahinnei uva, ajitoh akikah hon akilungsetdan houleh, akingailutdan hou ahin vet uva, tunvang ipithu-ipila umjong leh Kachanu hi akiengnei namun’a kon’in phungkih mong2 taponte atiphat ule, NULAM CHOP itiuhi ana bolpieh jiuva, Insung’a kona lhahdohna jong ana neipan bep jiu ahi.
- Chule hichi Nulam chopna kin anei teng uleh achanu uchu miphung chang dihchet mong2 ahitai tihi apehdoh na nikho jong ahitai.
- Numei satha hi velthum (thumvei) kibolji anahin, Satha amasa penchu TUN-SA akitin, Anivei nachan’na kithapieh jipahi, NULAM CHOP akitin ahi. Hiche Satha anivei channa (Nulam chop) kibol teng leh hin man-leh-mol ijakai jong kichai ana kichaiji’n Satha athum channa DAMLOU SEL Bou2 kikhenji ahitai.
- Satha athumvei napen hi DAMLOU SEL akitin, satha achaina pen jong ahijitai.Hiche satha athum channa penhi amangthei lou leh abei theiloua kikoi jing-kikhen denji ana hie.
- Hichi Damlousel kitipen hi Achanute hou’in thina atonikho teng uleh bou ana kichaisah jio ahi. Hiche satha athum channa (DAMLOU SEL) avat/abang khaiya kikoidenpa chu Pute’n achanute- atute chu alongman ana dalkit jiuva, amahon sakeng ana khai uva hiche nikho lechun damlou sel kiti penchu tuten pute koma ana khumjiu ahi.
B. CHANU THI NIKHOA THILONG MAN KISUH THUDOL.
Ipu-ipatehon achanuteu athinikho teng leh longman ana ngehjiuhi Mi kimkhat’in ahetthem loujeh-in ki engbolna’n ana geljiuve. Alangkhatna igelleh thina-leh-manna toh hibangse asolaiya hiche kibol/hitobang in eikibol’e tia lung phamo jong mi aumda jipoi.
- Ahinlah, Golluilai tehseho khanglaiya hiche damlou sel ana kingeh khohna pentah chu ahileh, “Pute kaum nalai uve tivetsahna’a ana kibolji ahin, Lungmon lhalhona ahijoi.“
- Chanu miphung changsa khat’in thina ana tona chung’a sakeng khaijoulou, donse a ana neiloute chu miho’n uicha tobanga anagel’u/kigeljiu ana hie.
- Nulam kichoppieh kitihi thilneocha ahipon, thil loupi tah, KUKITEN goulu tah a ina chin jingu pilepu, tuleh cha khanga kon’a kingailutna khaogui hin jopmat jing khat ana hie.
Pileputen ana chindan nulam chop toh eihin tulaiya ichepiu nulam chop hin ichanna kikhehna aneiyem? Ahilou leh tulaiya ichepiu nulam chop hi adih mong hinante tia igel uvem?Hiche thudoh hohi itobang ham tichu achunga point phabep hoa kon’ahi ihetchetbe diu kinep aum in ahi.
C. TULAI KHANG’A CHANUTE NULAM KICHOP PIEH DAN.
Vannoi khantou dungjuiya mihem hinkho jong kikhel ding mong ahinai. Ahinla khang kikhelna ho’n ipu-ipa khanga kona ihin chin jingu chon-leh-khan ahin kikhel sah jihi pohnat umpen khat ahiye.
- Tulai khang’in i-chanuteu ahung jineiyin, alhun nate itobangmi hiuham, miphate ham, ahilou leh mitoh- saa-toh kitoh theilou teham tijong kikhol masalou, Chule kachanu hi aphung channa a iobang’a khosa hinam, ahinkhoa apasal in adamlai sunga akikolchah jing’a alungset joujing ding hinam ti jong vetpieh masat louvin, amadeisah nabang tah-in avaisangpet itiuvin Lhakhat chajong lhinglou laileh Satha ibolpieh ji taove.
- Chukiu chu hilouvin Man- leh- mol thu iseipai ngal jiuvin, Aban leh chanu chapa jong neinai louvin NULAM CHOP PIEHNA toh agomsoh-in ibolpieh jitaove.
Phat akineipoi, Chele- valena ahahsai tia agom lam lama kiche jong chu hita maitheiyin tin, Ahinla ikhang’ui uva kingailutna, pulepa chon-leh-khan isuh mathahnao kipatna hung hijo ding’in aumin, Khonunga alhohsa- alungvai chu minu- mipate mama ihunghijiuvin pohnat aum lheh in ahi.
THUGEI HEHNA/KHUMKHANA
Nulam chop kiti hi i-nup phat phat leh, eima kiman phat2 na bolthei thil hilou ahi tihi avelin ana geldoh kit uhite. Deidan2 na kaile thei ding ana hileh pile puten khohtah leh houtah a ana juilou heldiu ahi.
Chule Nulam chophi khatvei bou kibolji ahi. Hichu ichanute itahsan mong2 phat, ahiloule tunvang kachanuhi amajonte kom’ah adamsung’in chengjou mong2 nante itiphat uleh bou ibolpiehji diu dol ahibouve.
Tuhin ithilboldan u adihlou dan hi Nivei thumvei jinei hochu, Nivei thumvei Nulam choppieh ding’in iboldoh khajiuvin hichehi agomlam jeng bou iboipiji jeh uva hungboi khaji ana hijoi.
Hijeh chun sopi ulenao, kanam miteho phatah-in gelpha kit uhitin, dihtah a juicheh ding gelkhoh uhite. Pileputen eichinsah u goulu-chon leh khan ho kitah tah a ikijui joulou uleh nikho khatteng sohchang hon migam a asohchannao va apao uleh achondan hou amansah tobang ihung hidiu ahi. Ham-leh-pao chondan ihin mansah jep jep diu, achaina leh khantouna dan’a igel uva mi umchan, jatdangte Ham-leh-pao ikhohsah naohin eihin manthah sah diu ahi.
Koi hileh ajat-leh-nam ngailu jousen iham -leh- pao, Chon- leh- khan ngailu sohkei uhite tihi achaina keiya kahin tiemna ahi.Ching inlang, them lheh jong leh chun, Haona leh minthanna neijong leh chun Naham leh pao kijapi louvin domsang in, Pilepu khanga kona ineiyu Chondan-khandanho (Adieh a nulam chop) hi phatea ijuicheh diuvin Ikitiem uve.
Pathen in phatthei eiboh cheh uhen, khangtou jing utin machal jing uhite.
Kakipah-e.
Thusimbu Machal jing thei na ding a pan lanom ho kipah tah in lem ahijing in ahi anoiya button “Click Here” khu meh utin details anasim ute.