Home Kuki Black Day Story Khaluonga Pi Veinem Lhungdim Thusim

Khaluonga Pi Veinem Lhungdim Thusim

431
0

1993 kuma NSCN (IM) hon atuhlih jou uva ahung hindoh kit dan thusim

By~ L. Seikholen Khongsai,
Tuibong Ccpur
Recorded on 31/08/2018 7:30 pm

Pi Veinem Lhingdim hi Langmaiching Area sunga um kho neocha Khaloung kiti muna aji achate toh anacheng ahiuve. Ihetsa bangun NSCN (IM) hon muntin gamtin Kukite chenna jouse amaho a ahitheina dia pupa khanga pat lungmong lhamonga inachennau Kukitegam hi hunam a deldoh a achen nau gamsung jouse lahding lunggel neijeh a mona bei nunao chapang milham khohepha lou tha joukei ding ti lunggel ananeiju ahi. Hiche thutoh kisaichun Naga ten Kuki milham tampi atuhlih tho a thaichai keiding tia ageljing laijun Pi Veinem jong Kholuong te analonkhum nikho achu atuhlih lah uva anajao, athitai tia adalhah nunguva Pathenin athiho thusim seidinga ana huhdoh a, tunichan a ilah uva alim amel imu thei uva, chujeh a athusim jong jahtheiya hung umdoh kha ahi.

Tukum 2018 kuma Kuki Black Day kum 25 lhinna imanu toh kilhon in Souvenir Lekhabu khat semding ahung kiti toh lhonin muntin gamtina Kho kihal thusim holeh, 1993-1997 sunga munchom choma kithana gimnei changval thusim kidabg tah tah ineihou jong jaosah lou khoh a akigel jeh in Pi Veinem jong ahung kikihou matpin ama thusim chomcha aseibangin anasim kit u hite.

Mijouse NSCN (IM) ho engset gitlouva kiveng jinga ana um laiyin Khaluong te jong In lhomcha ahijeh uvin kiveng jou talouvin Naga Sepai NSCN (IM) hokhut ah anathimgam tauve. In tampi jong cheng ahipouvin, inn 5 bep anahiuve. Nisim 7, Aug 1993 (Saturday) nikhohin Pi Veinem jong nilhum keijin lungthim nommo tah in ana um in, imalam jouse ah thanopna mong mong aneipon, thilkhat vang hungsoh teiding ahi ti gingmom hinkho amang nilhumtai. Hijeh chun nilhah lang matah in bu akihon min in hinlah an le twijong nenom louvin ana ume. Hiti chun thilsoh ding hepi bangin alung hinggeh guh thimin, hibangchun hiche Nisim 07/08/1993 nilhah pung 8 don in NSCN (IM) thingnoi mi 40 valchu khosungah ahunglut uvin In chu avet uleh lhom asah ujong hintin, pasal mi 5 cheh chu inkhat cheh in ahung kihom tauve. Hichun khosung mi jouse Haosa te insungah ahin kaikhom tauve. Haosapu Pu Paokhosei Lhungdim hi 1993 March langa chu ahinlho anabei ahitah jeh chun Kho Haosa chu achapa lenpen Mr. Jangkhosei Lhungdim in anapoh ahitai.

Hichun numei chapang, nupi upa umlouvin Haosate leitol ah akaikhom un, haosapu hoiche ham tia adoh uchun Pu Jangkhosei chun kei kahi atin hiphat chun leitol manglangah akaidoh un hivachun atulih pai pai tauve. Aban in apangahpa Pu Jamkhothang Lhungdim jong hiti machun akaidoh un leitol manglanga chun aphuhlhu kit tauve. Jan pung 8 jou ahitan, go jong juthim thim ahijeh chun khothen vahjong akimupon, hijeh chun Naga sepai hochun Torch light akidet un, khomi hochu chet thei louvin umkimvel jenguve.

Hichun Pi Veinem jong ahin kaidoh un ahile kithi thou thou ding atiphat chun jannoi achu amoh jam jengleh NSCN (IM) hon anunga torch light ahin kidet un adel paijun, Nu Veinem injong jannoiya kho amu suhsah loujeh chun amdon don in amoh lhai lhai jengtan ahile Naga hon jong torch kidet pumin adelu ahijeh chun chomnlouchun adelpha tauve.Hichun pasal khatchun angongchang leh angeiphe tah chempongin asat peh in ahileh hilai mun achun akilehlhun chomkhat akisaijin, athoudoh kit in Ahcha angeiphe kikap peh a adonlhai lhai bangin Pi Veinem jong asatkhah jou nungin jong adong lhai lhai tan thingphung songphung voh voh nan akineijin, lingle khao kipel lhemlhem ahivangin alunghu chun analhai lhaijin ahi. Hichun akimohchop chop a donlhai lhai ahijeh chun khoto langa gamlah a khoubang khat achun khaovah a oh in abungbu chun akitung dentan ahi.

Hichan geichu NSCN (IM) hochun ahin delpeh nalaijun ahi. Amajong achat thei tapon hichun Chemkon le chemcha a akeng asatpeh uva asut peh uchu ahen, abungbu a khoubanga akitung vangchun alunggel ahung umdoh kit ngal in, akeng jetlanga Chemcha asutlut uchu ahetphat in aveilang kengah chemcha chu akisai lhah kit in ahi. Chutia akisai saileh khoubang achun akileh lhan anoilang munjang achun tolse nan akinei jing akijelkon dentai. Hicheva chun asam jouse jong akilham lhan, amai jouse akhu lhun anakol leh angeiphe chemponga kisat ahijeh chun atahsa chu thisan naisan apumdim tai. Chuban ah akhut veilang chu angong changah anakiveikol kha in, asam jouse akilhaplhah a amaile angobgchang a kiveitho jeng ahijeh chun athi ham ahing ham kihelou ahitai. Naga hojong khoubang ahun ahung kichom lha kit un angongchang chu vel li vel nga asat peh tauvin ahi. Amahochun kasat tan pehtai anatiu chu Pi Veinem Lhingdim chu, angonga akhut veilam anakivei kol khah jeh leh asamin kiveikhum jehchun aveilang khut jung jouse anasat tan peh khah uvin, angongchang chu anahoi doh in ahi. Asam leh akhut jeh a chu anahingdoh kha ahi. Tuhin akhut veilang khutjung jouse umtalouva genthei tah a hinkho aman ahitai.

Hichun Naga hochun Pi Veinem chu athitai tia adalhah u anahitai. Hivachun jan khovah keichun alumden tan ahi. Ajingkah Nisim 08/08/1993 chun ol ol in ahung lipdoh in janlhah apat an le twi nelou donlou ahijeh chun agil kel toh adangchah toh haisam paiding ahitan, a umna lhangjep a Andro a ajol agol hokhat in lou alho a Twi pipe a akailutsah na mun a twi chu adon nom lheh jengin, amajong achatmo sa san ol ol in atoijin, Twi umna munchu atoilhung tan ahi. Hichun twi adon in themkhat ahung hatdoh tan ahi. Jingkah pung 6 vel a chu twi ahindon leh themkhat hung chatle thei ahi tahjeh chun inlang ahinjon tai. Innoi gamlah achun ol olin ahungin vengpam achun chomkhat mi husa angaijin athipchet phat chun khosungah alut tai. Jingkah pung 6 langa a-upa loumun’a hungkipat doh ahin kho ahinphah chun pung 11 lang analhing doh tai. Hichun Haosate leitol agalhun leh achanu aneonu thilongchu amutan aman jong chatmo sasan acha thiluongchu apom doh in lupna chungah agalupsah tan ahi. Hichun Leitol manglangah agachen ahileh asopipa, Jangkhosei Lhungdim leh apangahpa Jamkhothang thiluong jong amutan hiti chun invel chu thilong akilih chap jengtan ahi.

Hiche Nisim 7 Aug, 1993 jannoiya chu Khaluong te abon chauva mi 11 chu Naga ten lungset leh khotona beihel a anaphuh lhuh gamkei uva anadalhah u ahitai. Numei chapang 3, pasal mi 2 leh adangse numei hochu Haosa te inmun a chu Nachangtum kisattan banga anaban vatlhuh uva anadalhah u ahitai. Hinlah Pathen lungset jalchun insunga um numei chapang mi 3 chu chutia aboilah lah pet un Kotcha langah anajam doh un Imphal lam analhung un, midang Nam lamkai ho komah thu analhut un ajing nikho 08/08/1993 nikho sunlam in amaho jalchun mi tampi amaho vilin ahung thei uve.

Hiche Nisim 08/08/1993 jingkah chun Pi Veinem jong agilkel valjeh chun an le twi themkhat beh aneh a lunggel athah neiding akigot leh akam a bu ahetvangin angeiphe chemponga asat khah nau jeh in angei akha in anle twijong akamsungah ahenglut thei mong mong tapoi. Thisan a longkang ahitah jeh chun mundanga kalson dohding jong thabeiya um ahijeh chun angapcha kit pon chunakah a, khosung mi jouse jong athisa a um luong kilih jeng ahijeh uchun athu hi midang koma lhut lou akhoh jehchun moh umthei ahikit pon, hichun kamoh thipai sangin atin Khosung ahindalhan, kho toh kinaivel a cheng Heikon, Terakhong le Songpeh ho kigalmuna munkhat achun atouden in kithopi ngaichan apeng peng jengtan ahi. Khodangtoh kikah jong naibehseh lou, kouphah nathei hihih jongleh a-aw neisun sun a hapen a apen jengleh Pathen in a-aw chu apui puiya khodang hon amanu ogin chu anajah phat uva kithopi dia hungkha ahiuve. Hiche a hung tenichu Lamkhosei Lhungdim le Khailet Haokip ahilhon in amani chutoh gamlah achun akimutouvin ahi. Hichun thil umdan jouse aseipeh tan khongaisot a phading ahiloujeh chun ponloiya apolhon in chomkhat jouvin akoidoh kit lhonin apohsuh tho lhon e.

Pi Veinem jong jankhovah keiya alung hu a acha cha vanga thisan naisan a longkangsa ahijeh in ahunglel cheh tan houpi thei jong tapon hichun khat in a umpi lhon in khatchu mikou din analhai lha tan ahi. Chomkhat jouvin Sepai ho le KSO chule Kuki Inpi Manipur ho tampi chule jankhanga anajam doh nungah chapang hochun ahung kilhon khom un mikoupa chutoh ahiuve. Pi Veinem jong Sepai jo garia ahengdoh un hichan gei chun amatah in akihet in adang vanga alel val jehchun itih a RIMC Hospital aphah uham jong ahe tapon ahi.

Khosunga Thilong hochu Kuki Inpi, KSO holeh namsunga ngailutna nei holeh Sepai hochun anaphongdoh uvin vuina kin jong anamang tauve. Hiti chu Hospital achun KSO hole keng le kanga um aopi ule naote angailucheng, chule Imphal sunga um Kuki chate athusim japha chan in Hospital a a umpet in agavil un, akithopiuvin, neh le chah sil lechen ajokham cheh in ana kithopiuve. Adeh in KSO Imphal, KSO Langgol hole KSO GHQ, nungah gollhang hon tha le jung pan in asun ajan in ajen un, agepi un, ajun a-eh aboh peh un ahile lhani lha thum jouvin ahung dam doh tan ahi. Mi bangin tibukimin um tahih jongle leiset a lengthei nalaidia Pathen in ahaina hu ajopbe peh jeh in tunin Pathen athangvah jinge. Janlaiya kotcha a anajam doh anaonu Nungah Veikhoneng@Nengcha toh ahungdam doh jouvin New Checkon ah insan akilah lhon in chomkhat set chu Imphal ah ana um khom lhon e. Hiche a a-umpet lhon chun Pi Nemjalam in anaha boipi in anakithopi jing ji e. Nikhat anao Nengcha chutoh akihou lhonin, boilai tah ahijeh in chuni khosung mile insung mi chujat thiho jong kungnachimin anakikapi joupon nikhat lung nachimset a angaichengho ka-pi din akihou lhon tai. February lha a Haosapu thi nikho a Tap record kibol a insung mite kouse aw kijahna cassette chu alha lhon in kot kikam khum lhonin lung nachimset a aka ka lhonleh inveng houchun anadellut un ol ol analhem bi tauve.

Hitichu phat chom khat jouvin ahindalhah nao gamlang alejot kit tauvin, Heikon a anapan sa un inchen louchen akham khamin ana kibol kit uve. Hiti chun 2012 kum chun Langmaiching Gamkai ahin dalha un tuhi Khaopijang, Ccpur langa ahung cheng tauve. Tuhin achate 3 leh amounu le atute toh acheng khom um inchen louchen hahsa tah in akisem un akhosa ham ham uve.

Athidingsa thisan a longkangsa kahivangin Pathenin lim le mel a eikoi mai mai ahin, mihem hinan na-ham tongthei la kahi tapon, kagel ho kadeubangin kakibol doh jou tapon ivetna jouse otchat naleh lhasetnan kadim ji in, hijeh chun phat tinin nataonau kangaicha jinge” tin aseijin itaonauvah anagel doh jing ute.

Kipathu seina:-
Chulai phat a athi ding tasa, thisan a longkangsa ngailutna neitah a tahsa le lungthima anaboipi KSO te chunga akipana achultheipoi tin aseije. Chule New lambulane a um Pi Nemjalam chunga jong akipana alen in, chulai phat a nei le gou, tha le junga ana kithopi mel hetsa hihen mel hetlou hijongle tu khonungpeh hijongleh Pi Veinemin nakom uvah kipathu seijou lou ahin phonge.

Thusim hi anom lheh e nati le anoiya “LIKE” button khu meh in writer ho na support nau vin, chule seinom nanei le anoiya comments nahin bolthei u ahi.

Thusimbu Machal jing thei na ding a pan lanom ho kipah tah in lem ahijing in ahi anoiya button “Click Here” khu meh utin details anasim ute.

Previous articleTingneikim Hangsing, Jangnoi thusim
Next articleAHSISOMLENG-I