–Gl. Fabio Tete Kilong,
Sadar Hills Golhangpa
Koubru ten eimi nungah khat alah gotnao thilsoh/thusim tah ahi.
Thusim hi adihchet/alhingin kahetapoi. Hijongle kahet kham kham hinsei inge. Hiche thusim kasut na a athusima jaokha khomite le alhang miten seikhel aumkhah le nei hetthem diuvin appeal kahin bolin chuleh suhdihthei aumjongle sudih ute .
Amasan Koubru muol thu hi them khat hinsei inge. Koubru (koupru jong kiti) hi Manipur a muol sang holah a ali channa le aminthangpen ahin thumvei kaga kaltai.
NH 2 DM Road hitoh hiche muol hi akilhon peh in Sadar Hills lhum lam’a kitung vengvung muol khat ahiye. Koubru muolvum toh kinaipen eimi khopi len a hetthei ho chu Motbung le Sapormeina ahi e. Hiche muol hi kumseh le Manipur a kon kho chom choma kon avedin chavang lai phalbi kipat chang atlai chuleh nipi hung kipat masang jep khun mi tampi akal jiuve. Koubru muolchunga khun munkhat hi volcano pokeh na mun tobang khat aumin twi aput/avei jingin tunvang twi alhom lheh tai. Chuleh a main peak koma khun songko (cave) khat aumin opma kiki thollut thoji ahin 20ft tobang bou asaove. Masang jep laichun hiche muol hi buhbangin anatom ji nan tunvang phalbi laileh natcha cha bou aum jitai. Molchung chan hi mi pilhing khat jot din national highway a pat pungkah 4/5 alut in mipi akal levang asotdeh setne. Amuna hi go (bamboo) jat khat akeh in aneo theiye. Chuleh achunglang peh a thingphung keh ho vang akum tah ngen ahitan atamjo ading go ngen ahitaove. Koubrute akiti jiteng amun anangah thilhate tina ahi in tukhangin Kuki Nampi Taona (KNT) program ho le taona dang2 akimanji le thilhate jong masanga banga hatjou talou in akiseiye. Hinla beideh lou dan’u ahiuve.
Hichan chu Koubru umdol iseiyu hihenlang tun Koubrute a kon tu masangjep a thusoh het kham kham iseidiu tah toh lhonin akicha sehon jun hinkithah doh tadiuvo… Keima jong neikilhonpi uvo juntha in. Anukhah pena vang neipan sah leu thusim nangailou diu ahitai…
Ehmmm…
Thusoh hi kum phabep bou ahina laiyin Koubru molbul lhaang a hi zoulei bola kihinso eimi kho tampi aumin hiche kho ho lah a chu khokhat (amin ki im) a hin insung khat a nucha khat hi louchil khat abolnao va chu meloudin avaikon ji lhone. Alou komuva chu twi kiveina khat jong aume. Hiche twi kiveina muna chu gul khat jong ana that kha uve. Hitichun nupi khat le hung nungah bep achanu chutoh me ho agalo ji lhonle achanu longkai (bengbit) chu acham chamin adim loiloi jitan ahileh amani jong amoh lungdonji lhontan hinla meho chu tijat mana paimang thei ahikit ngallou jeh chun ina ahin kipohji lhontai. Hitia chu nikho phabep ahung chuti tan ahi. Nungahnu chun golhang khat car a aloubol naova chu ahung amujin chuleh car neipan nungahnuchu akihoulim pi ji e. Ahinla nungahnu anuchun koima amukit jipoi. Golhangpa min chu Thangboi (Thangboi na umkhah ule neihin phin hih uvo) ana hi kit in Haosa te chapa anahi e. Amapahi sopi nungah khat le anu le apatoh haosa tah a chengkhom ahiuve. Thangboi chun inungah nu uhi ahung jol2 jin akho uva jong car in apuiji in anjong ahin nehsahsah jiuve.
Ahile nikhat hi nungahnu hi ahung ha dammo thim tan vaikon thei louvin aum tai. Ahindan chu ahoitahih beh in ahi e. Hichun anun jong abeng ahung dim vah ji ho chu ahin geldon tan ipi mong mong tiham kichen tah a ahetdoh lou vangin thil umdan hi ahoilou dan ahin hedoh thim thim taove. Hichun numei nu chu aliim petnin ahoupin ahile aman jong Thangboi in ahung helji dan thu ahin seidoh tan chule amang tobanga munchom beh a aga umji dan le hinkho ahin mandan ahetsun sun ahin seitan ahile khosung miten hiche vang hi atiuvin Pathen houte hijongleuhen pule paten anaboljiu chondan thilhate toh kigaal na din uicha thi atkhum chu ahin bol pan taovin ahile phat chom khat khat chu ahungdam damdoh ji e. Hinla chomkhat joule angai2 in ahungdammo kitjin achilche akaijin amit ha dan vetjou louvin ahung sal kitjin ahile khosung mite le alhaang a thu jachan lungsung chu lungdon nale tijat nan alotai. Hijeh chun uicha umsun sun chu athat un athi a at khum jingun ahile nikho ho chu agalkai maimai jiuvin ahi e.
Hitichun khovel a khangthah tampi akithopi ding leh insung mite lungmon sah din akitoltol jengun chuleh nam sepai alhaang sunga thunei vaipo honjong duty gunchu tah in apo jing taove. Hichun Thangboi yin jong nungahnu henga adeival jeh chun ahung kit in ibola hitia hi kidah um tah a na um ji ham tin nomo sa tah in ahungsei jin ahi. Chuleh nehthei jong ahinchoipeh jin nungah nuchun tuitaah a anehneh ji vanga lungtol hopou hiji dan ahi e.
Nikho phabep ahin boipi jouvun Thangboi thilha golhangpa hin nungahnu chu ahung kipui diuvin ahin hetsah tan ahi. Hijehchun nungahnun jong Thangboi thusei chu akoma atoupi ho jah a aseiphat in ama hojong nasatah in akigo pan taovin ahi. Khoneite bou hita louvin khovela golhang hojong tampin khosung a nungahte in chu ahin jon un gunchu tah in nam sepai ho phabep toh duty apotaovin ahi. Hichun jan khang kim ahung hitan ahile photlouvin hui hattah ahung nungtan invela thingphung ho jong alonlele jeng tan ahile duty pohon leitola meilhum ase naova thingkho ho ahin kimat un aginmo nalai u chu ulthe thu in choh lah lah in asep un muthei lou a hungte chutoh thingkho in akisep to taove. Hitia achaloh nao va chun in jong chu mun tamtah asuse khaovin chuleh thil lelo tampi akisuse tan ahi. Alangkhat a meithel choi golhang hon jong huipi hung kilon na lang chu aloji helouvin amoh kaap jeng taovin ahileh vangphat tah in huipi hung kinong chu aphadom tan ahi. Ahinla itih le thipchet diham ti koiman ahetlou jeh chun numeinu atuma umpi loile polanga thingtum moltum kichoiya duty po ho chu kigingsan aum jengun chomkhat set chu invel chu meisi meikong apahlah jengin invela hona kitu anche louhing ho jouse jong akino to naovin alhonat gam taove. Ajingin thu ahungthip phat in nungah chu hospital naipen, Kangpokpi Civil Hospital lhutdin anapo taove. Amahin kho anahe tapoi. Hinla a khohet nunga aseile ain koten atahsa chu hahsa tah in hospital a apouvin amachu huijin ahung leng tho a ain kote umchan chu avet vet danin aseiye. Hitichun hospital a jong ajenun hou lamkaihon jong ataopeh jing uleh vangphatpin ahung dam doh paipai tan khonungin athusim dang akiseibe tapoi.
Hiche thusim hi atah hijongle thusim ngainom le athu anaja jap ho sim dinga hetkham2 a request aum jeh a hin kisunkhom ahijeh in amittah a gamuchen hodin nuijat na ahi lou le lung phatmo najong umthei ahi in. Hijeh chun abulama kasei bangin suhkhel aumle ngaidam kan thum masat ahi e. Koiman comment phalou bollou din ikitiem masaove. Gunchu tah a simho chunga kipana kahin phuonge.