30 May 2020 ThusimBu
By: Letpao Touthang
PART 2
Boipu: Aleh hepu ita bang ki het thiem lou na ana um ji am? Tulai kei ho khang a ka ki chihthei na diuvin hin sei o!
Narrator: Tupa, tuchan a ka gelji le ka lunggel a num thei ji poi. Ajihchu kei mi hina hi ka lungmoh han lou a hi vang a chu a kah kuom le lunghangbei kit thei, ka lunghan teng jong le ka lunghan ding a hi hiti ho chu sei hih in bol hih in tia kana sei masat ji ana hin hinla ka thusei chu ima chan eina kigel pih puon, ipi jih a chuti tichu tuchan in ka lungkham lheh e. Ka pien apat tahsa leh lungthim lhasam ka hin, mi toh banglou kana hin hijih chun ka lunggel lou lam tah a thil aum teng ka lungthim in a thuoh jou jilou in, lunghan na in eiphah lo jin hichi ho kei ma adin khintuoh (adjust) ahahsa pien in hijih a chu khenna hung suoh kha ahi.
Boipu: Ale Hepu, bolkhiel na² kisah thou am? nahinkho man dan ho chu…?
Narrator: Tupa, ka guol lhen tiil apat kisih hi ka ha het behseh puon, thil khat chu a se or a pha hileh kabol masang leh phatsotpi kana kigel jin kana ki mohgel lhah theiji puon, ahin chia ka gellhah jou a ka bol chu ipi hile kisihna kana nei ji puon, kah² kuom le kei leh kei jong da um ka kisa jin ahi. Ipu ipa thuchih in “Nuthu Pathu ngailou ana lo e” atiu kho kana hinkho man dan toh ki tuoh lheh jieng ahi tupa. Tukhang in nangho khang a ki ngei ki lungset hi akhang in poh dung jui jin aki khelna um nan te hi jong leh inu ipa doh masat jep vang ngai tei² ahi. Ajihchu inu ipa in eidia thil agel chu ihinkho adia thil manlu pien ahi. Bolkhiel seikhiel chu mihiem koi aneilou ki um ponte, ahin eima khut a atamjo kingam ahi. Ajihchu thil hetkhen na lungthim inei uvin….!
Boipu: Hepu, ale lunggel kibah lou na hin ichan geiya nupa kikah a thilsie asuo sah jou am?
Narrator: Tupa, numei in vang amasa tadin aji thu nung pou² hen, ajin ding ati leh ding hen touvin ati leh tou hen… Numei chu athupem kalse chu buoi jieng ahi. Pasal chun numei chu aumchan akhohei dan ki ve² ji ahin, ilung ahung timo teng kituo mona suoh ji ahi. Ajihchu tulai khangthah ho toh leh tham jong nabol vang uvin kei ho khang toh abang ta puon, nuom nadah mong² uh ahi tai. Numei mi numsa inn sung khat agenthei te inn sung a ahunglut teng, a neh adon hung kikhel intin, sil leh chen, neh le chah, geiyin hung kikhel intin chuteng alungthim a chun ipi ahung kilang ta dem? Amanu chun aji thusei lasah chu phate cha a juilou teng nupa ki kah a lunggel kibah louna kibuoina hung kipan ji ahin, tulai khangdong jinei ho lah hi hita bang thil jih a khangdon lai mangkhiel ti di ham nuthoi pathoi tamlo ji ahi.
Boipu: Chapa kahe…hepu moh jinei ngam ei hih beh e na? Tun jinei num ta leng ita bang decision ka lah a pha ham?
Narrator: Tupa…pasal chun ji nei inge iti teng leh inn sung sem ding nahi tah jeh in toh leh tham ita bang a hah ding hi jong leh bol ngapcha inge tia ki gel lhah ngaiyin ahi. Chu jong na jinu ding chu khuolchin masa lang, chule na inn chen genthei dan ho iem chep umlou in sei pih in, chua na hin lungset ho mong² chu jipha hi tei ding ahi. Ajihchu mi kibanglou a hi jih in, numei chu nakam athiep a ei leh na hin lungset jong tampi um ding ahi ahinla na na inn chen dan jouse a hetsuoh jou chan geiya “hinge ka lungset nang toh genthei ita bang thuoh di hi jong phun lou in na jui jing nange” ti pien² bou chun ji din ki lhen in tupa…
Boipu: Hepu, ale tulaiya numei aji in avoh jong hilou a jam jia iti dan a a numei ten da man akilah jiu ham? Chuleh numei thu a lien nai tinah vang a numei thusei jouse adih ngen a gel jiu khu…ipi ti nagel am hepu nang in?
Narrator: Tupa, ei chon dan custom dihchat a sei dia chu numei aji nei kisih a jam chu da man um ngeilou a hi chule aji umlou kah a mitoh jong a hilou leh joldei ho jong da man aum ngei puoi. Pasal te abang khat chun aji chu amitmo jou in jong selpi or loipi khat toh aga da jiuvin ahi. Da man neh na dia lom lou kine chu ipu ipa thuchih in “iguol paipeh a ihet leh ei paipeh a jong a ki heng e” kiti chu hijieng ahi. Hichun avetsah chu michung a thilpha hihen thilse hi jong leh ibol jat sang a tamjo ei chung lhung teiji ahi.
Tupa, chingthei in, tulai alam lou va sum neh na ding atam jin, anjo leh na inn kel ki choi liu in hinkho mang in nate. Keiho khangchung tulai chihna thiepna ana kilhasam ta jong le ipu ipa cholna dol in thusei lasah ana ki bol in tulai yin asei thei abolthei te thu² hi jieng a hi tai.
Hepu: Kipa um e….na hinkho thusim a kuon in juithei tampi ka mu doh in, nang umlou hileh chun kimo beh ding hitai.
Narrator: Tupa, hung vangphan lang ji hoitah hin kimu tei in…
(Chi thusim hi keima geldan leh mudan a tukhang Custom & culture value he jong le juilou in ium gam tauvin, chule chi thusim ta bang thilsuoh hotoh ki samkai ka hin jih ahin, asim jousen jihkhiel alhing lou aum leh comment bol jing thei ahi.)