MISSIONARY HINKHO THUSIM
(Vaicha tah bang ahivang a mitampi lhgaova haosatna pe)
~Lien Vaiphei (6002619650)
Hudson Taylor chun ipi hijong leh apan ahil najouse chu phatah leh thanom tah in angailhajin ahi. Hitichun China gam umdan thun aki houlim Ihon in ahi. vannoi gam tinna Missionary kholjina thusim tampi aum in ahi. Ahinlah China gama din ima toh gon aumpon ahi. Kum 5 vel ache tah nunga China gama Missionary pa athi nung in jong Missionary dang solna ding toh gon aumpon ahi. Hiche phatlai chun Hudson chu kum 4/5 velbep ahinalaiyin, hiche thu ho chu ahen, aseiyin ahi. “Keima kapi Ihin tengleh Missionary khat kahi a China gama Missionary a kache ding ahi”atin ahi.
Hudson aneulai hinkho thusim: Hudson Taylor chu May 21-1832 kum in England gama anapeng in ahi. Anuleh apachu Christian Pathen gingtah leh Houguttah ahiuve. Ama chu chapang damthei tah ahin kum 2 ahia pat, in khol gama lekhasimin kum 14 alhin chanin thah dohin ana umin ahi. Inn a jong lekha simin ahi. Kumli alhin masang in apan Hebrew Alphabet anahil panin ahi. Chapang cha ahia pat in, Hudson chun vannoi mun tinna Missionary apoimo danho agel khohIheh in ahi. Alunga chun Missionary khat hi a, Lhagao mangho matna ding jeng a gel khoh Iheh tan ahi.
Ahinkho kikhel leh kouna achan:
Chapang cha ahilaiya patin Hudson chu Lhagao lam gelkhoh tah ahin ahi. Kum 14 ahung Ihin phat, in, aman Pathenni khat chu Bible Tract khat’lt is finished (Akichai tai) kiti khat asim doh in ahi. Hiche asim, a kon chun a lungthim a chonset kisihna aneitan, chuin amajong Pathen hengah akilhan thengin, aman chonset ngaidam akithumin”Christa chu ahuhhingpu din akisantan ahi”. Anuu Prayer meeting khat a ache ahung kile phatin aman jong thilsoh umdan ho chu aseipeh leh anun a lung thim chun hiche nikhoa achapan Jesu Christa ahuhhingpu a anakisan ahitahdan thilsoh chu hetna khat aneitan ahi. Hijeh chun anun Boi…. kaki pah lheh e,Napen thah chu kana hetai” atipehtan ahi. Hjeh chun Hudson chun kidang satah in, Heno.. iti nana het ham tin adonge. Chuphat in anun jong aseiyin, Boi……keima 70/80 mile gamlha a kaumlaiyin, kalungthima napenthah na chu Pathen a konin kana hetai. Ajeh chu hiche phat don chun kalungthim in, a napenthah lou chu pohgihna lentah kaneiyin ahileh kachapan huhhingna kicheh tah aneimasang sen tin katao jing jengtan ahi. Chutia phatsottah mitlhi pum a dilsua katao laiyin,Pathen in hetsahna khat eihin petan ahi tin anun aseipeh e.
Nilhah khat, ahinkho kikhel jouvin a Bible asimin,dilsun alupna chunga ataopan tan ahi. Phat hung Ihung dingho a itobanga Pathen mapuina chang thei ding ham tin ataove. Hitin atauvin” Pakai nangin toh ding khat neipeh masang sen hiche room hi kadalhah louding ahi,”atin ahi. Chutia a aumsung chun Pathen in a houlimpi bangin ahen Kipana Thupha seiphong din china gama vaikonin tia kisei Ogin khat ajatan ahi. Chunia pat chun amanjong China gama Pathen natohna ding in kisah kholna thupitah alung thima kigotna aneitan ahi. chuleh Hudson Taylor chun Pathen kouna achan kipah tah in asang tan, Pathen hengah kipathu alhut in, chuti chun Pathen in kicheh tah, a kou chu aman jong ahe chentan ahi.
Missionary khat hidia akisah kholna:
Hiche jeh chun ama jong China gama che ding ahijeh chun matah in ijakaiya kigotna anei pan tan ahi. Aman China thusim kiti phot phot chu phatah in asim jing jeng tan ahi. Ama jong Ihagaova apilhin theina ding in, Ihagaova adim theina din ataopantan ahi. Aman kitepna khat asemin, hiche a chun “Pathen in eihuhhing leh ken ma loupi na dinga kajo chan kabol ding ahi’atin ahi. Pathen in ataona asang in, Pathen toh akitepna amusah in ahi.
Hijeh chun hahsa tah in, China Paovin Luke Gospel chu Oja umlouvin asimin ahesoh keiyin ahi ama le ama chu akihambol mama jeng in; toh thei chan a tongin, Open air exercise hoitah in abolpan tan ahi Aman nopsahna jouse dalhan phat lem changho chu pha chom tah in amangin ahi. Apa natoh akithopi laiyin, aman Latin, Greek, Theology leh Medicine,louleh aiho, anatohna a chamkim thei (qualify) na ding in hatah in asim kit in ahi. Chuleh Vannoi Gamtin, a Agencies tampi toh Christa a ding natoh amachal theina ding in akijamat pin ahi. Hiche a kon chun aman’Chinese Association tia kihe chutoh hung kiheton,chomkhat jouvin;”Chinese Evangelisation Society” tia het ahung hitauvin ahi.
Kum 19 ahung Ihin in London khopi ah Medicine ( louleh ai) agasim kit in ahi. Hiche lai chun amaleh ama chu lhagao lamin. akiham bol Iheh jeng in ahi. Innsunga vaichat gentheina jeh chun Pathen lam abel jo cheh in ahi. Amaleh ama kingai tom mama in, Pakaiya din, anei agou ti chu’soma thum apen ahi. Hiche laiya London a umlai chu mule chun kidang nasah ding ahi, “Iti Pathen in Mission field a aman chah thei ding ham natidiu ahi. Ama chu a gon toh, thale jung jong anei pon ahi. Alim, a vet jeng din “Pioneer Missionary khat din ” mihem mitvet in alhing joupon ahi. Ahivangin Pathen kitepna chu “Christan keima thahatna eipeh jalin ima jouse kabol theiye” (Phil 4:13). atin ahi. Pathen in milhasam ho adeh a Hudson tobangho chu amannom ahi, ajeh chu Ama loupina kiphonna ding ahin ahi.
Khangdong Hudson tahsanna chu London, a aumsung chu patep in ana um tam Iheh e. Aman Bus Bhara (fare) Inn a pat atohna Hospitai chan achena ding in, apejoujipon, chua kona chu ke nga mile 8 (14 km) tobang asuh atunga kile ji ahi kit e. Aneh leh achah jong alhasam Iheh jeng in, nikhat in changIhah pheng khat jing anleh nilhah an a anitji ahiye. Khat vei chu mithi long khat khosih tijat umtah a thi khat a at (operation) abollaiyin, a khut aki at khah in agu (poison) alutin; ama jong adammo paijeng tan ahi. Ama chu athilo deh chet in, China gama chena ding thu um ding hinam tichu lung khamna chu ahitai. Atahsanna aliet jehchun,gang tah in ahung damdoh bon in ahi. Hitia hahsat genheina tampi ahintoho jalchun, atahsanna jong ahat cheh cheh in apilhing jo cheh tan ahi.
China gam a Ihun:
Hudson Taylor chu aloi mi thum in. a hung vai Ihah un, September 1853 Kum in ‘CHINA GAM’ akikouna leh a vision ho suh bulhitna ding in konga Kitol in ahinjon tan ahi. China Evangelisation Society ho sponsore na noiya vaikon ahin ahi. China a lhunna diu chun kongin Ina 5 leh akeh Tobang alutin, ama jong atahsa kum 22 alhin ton Kilhon chun Shanghai China chu aga Ihung tan ahi. Ama chun anatupna gam a Ihun chun akipa dan chu hilchet jou ding dan gol in akipahpon ahi. Ama chu China gam toh Gospel a kisamkaina semdoh tu chu ahung hitan ahi. China a lhun chun koima a het leh aloileh gol ding anei tapon ahi. Alhun chun Shanghai khopi chu Galguhbol’ loi khat in a control uva, nehle chah man jong sang tah aphan ahi. Ama ding chun lung Ihahna thei jeng ahin, hinlah atahsanna pilhing Iheh in ahi. Hitichun aman Chinese ho chu Christa akisan sah ding chu anom Iheh jeng in ahi. Apaou ima cha hetna anei lou vangchun Gospel tract hom ding in akipan doh ngaltan ahi. Aman china pao chu phatah in a ol ol in ahin jil pantan ahi. Ama chu aitih a Missionary dang hon ana vet khah louna mun ho a chun achejin ahi. Hitia kholjin chu tijat umtah ahi, ajeh chu galguh bol tamma jeng ahin ahi. Hudson chu Jukham milentah sang dep dup jeng khat in, ana lamtin tan ahi.
Hudson chu asam in aman in, asuh (boxing) leh kho helouvin alhu jeng tan ahi. Ahijeng vangin, Hudson chun hitobang phat lem chang Christian Literature hopna umtaponte tia gelin, Gospel Tract ho chu ahom jom peh kit in ahi. Hichejeh chun adoudalho chu alung hansah un, ajah da uvin, ama chu aman un, Government thaneiho khutnah apeuvin ahi. Ahivang chun Official pa chu milungset themtah ahin, New Testament Bible chu Hudson in apeh chu akilah in ahi. Hudson chun koima cha Ihun khah louna munho a che ding chu atuppen ahi. Solchah Paul seiji banga mijouse chunga bol a khat beh huhhinga aum thei khah leh tichu ahin ahi. Ama chu China miho umdan leh kivonna bang bang in akivon in ahi. Hitia akivon chu European holeh Missionary loi khat in pha asa pouvin, ahinlah, Hudson chun China gam lailung peh lIhun theina dingleh Pathen thu asei phong theina ding a boltei ding ati ahi. Hitia aboljeh chun Ihakhat Ihani kah in mikhat Christa akisan sah tan ahi.
Lhepna leh hahsatna (perplexed but not in Despair):
Abang kom kom leh Hudson Taylor chu anatohna a chun a lung Ihah kom jong umjin ahi. Amasang ding chu agelleh hahsatna leh gentheina dimset ahijeh in aman hitin asune”‘Kalampi chu aphat sehin phaicham jeng hung hipontin, hinlah awl cha cha a, khat vei veileh kakal kason jia, lam kajot ding ahi, Ken Pathen kanga jia chutengleh aman eikaile a jia, Ama katahsanna a kadimset jitengleh, chutengle ima jouse phasoh ding ahibouve”‘atin ahi. Amaho Anatohna ding in aphatseh in sumle pai deibangin ahung jipon ahi. Aman Medical Mission Station, khat Tsunging ah aphutdoh in;hiche a chun Ihagao tampi ahuhhing in ahi.
British Government representative hon China gamlailunga ache louna ding in aseiyun, ama ache leh sum tampi leosah (fine) ding atiuve. British ho venbitna aumlou leh Chinese te a kona doudalna tampi umthei ahijeh ahi. Ahinlah Taylor chun a itih laiya koima cha anache khah louna China gamlailung” chu atuppen ahin, Britishten jahda jongleu che thou thou ding in akigel jingin ahi. Chutia aumlai chun lunglhahna thei thusoh khat ahung Ihungin, aloipa ngaitah atohkhompi, Ihagao mang lainatna neitah mi William Burns chu athitai ti thu ajakittan ahi. Hudson chu ama chun imalam jouse akithopia atoh khom Ihon ahi. Burns chu 1856 kum a kiman a Gal a kithat anahin ahi. Ahijeng vang chun, Pathen in Taylor chu apuihoi jingin, aman Ningpo, kong kai mun khat ahin, Doctor umlouna mun ahin ahi.
Ningpo jon, a achelai chun anei agou akichom kit in ahi. Chuphat chun ama chu gilkiel dangchah leh jan ihmu louvin akikoiyin, akisugentheiyin ahi. Lampi pam a chunk ho helouvin alhuden jeng tan ahi. Chutia umlai chun a von them themho aman thah louna ding aveng tup jingin, alhagao u ahuhhing nom mama jeng mipi ho chun ana umkim velun,aman lal sasan Pathen thu aseipeh in ahi. Hiche phat lai tah chun Ningpo New Testament chu Revised abollaitah ahi. Aman Ningpo mun a Maria Dyer akimupin, akichenpin ahi. Anilhon in akitho Ihon in ana dammo veise ho avekol Ihon in, na atong khom Ihon in, Chinese holah a Pathen thu sei Ihon in ahi. Lekha sottah tah asima, Thusei lasah abol, a nisa hen goju hen daikai jongleh tanglouva na atoh jeh chun adammo tan ahi. Hiti chun kum 7 Sung China gama a toh jou nung in, adamthei lou jeh chun England gama akinunglen ani.
China Inland Mission natohna: London aman medical study ahin chaiyin ahi. Aumna bang (wall) a chun Gamlim (map) len tah khat akikhaiyin, aman China gamkai 11 a mihem 38 crore tobang chengho lah a Missionary khat cha jong Pathen thu seipeh ding um lou ahidan ho apona Iheh in ani. Hijeh chun Hudson chun articles leh pamphletho ajihin China gama ngaichat ho asut than ahi. Hijeh chun hiche gamkai 11 sunga Pathen thu sei phong ding Missionary 24 Pathen kom, a thum tan ahi. Nini jouvin tahsannan aman China Inland Mission Bank Account a sum them khat akoilutin ahi. Hitia chu China Inland Mission chu hung kibul phu anahite. Hudson chun sumle pai Ihomcha a jeh Pathen kitepna jouse lolhing ding ahi ati. Pathen in ataona asang in lha 11 jouvin China gam lam jon ding Missionary 24 athum lah a chun Missionary 16 toh kongin China ajon tauvin ahi.
Ami puiho chun sum leh pai lo imacha ngeh louva Ihagao mang dingho lainatpi leh Pathen a kingai cheh jong ahiuve. Hoilam jot ding, ipi lah a che ding ham ti jong helouvin avaikon cheh ahiuve. China gama achun koima akipapi diuleh alamto ding mi khat cha jong aumpon, achena diu gama chu Foreigner ho hatah a kidoudal na mun jong ahikitne. Chutia konga akitol sungu chu Pathen thu aseijun, kong a natong 34 lah a chun mi 20 val in Christa akisan un ahi. Hudson Taylor in aseiyin Twikhanglen galkai maimai chun Missionary asem don ahipon, “Inn mun a Christa dia phachom lou chu Pathen natong dinga gam danga chejongleh phachom lou ding ahi” atijin ahi.
China alhun kit: Amaho chu Shanghai kong kaimun alhun uvin, thileh hin kikah in Inland lam chu ajon tauvin ahi. Taylor chu alamkai pao ahi. Amaho chun neh le chah dingleh gena Ihunna ding kisuh amukha pouvin;hinlah amahO chun Pathen atahsan jeh uvin, Pathen in angaichat jouseu apejing naove. Taylorin aseiyin “Tahsan vanga hahsatna jouse chunga galjona kichanghi thahatna ahin, chuleh Pathen chate ding a anneh phatah tobang ahi.” Kum 20 vel tobang jouvin, China Inland Mission chu hatah in ahung pilhing tan, Missionary 225 leh Houbung (churches) 59 toh tahsan chate(believers) 1700 vel aumdoh theitan ahi. Inn mun ho Training jat jat akibol in, lekha (tracts) le lekhabu tampi akitat doh in, akihom doh ttheitan ahi.
Hudson Taylor chu ajile achate thum athi kitin ahi. Taylor ji chun kum 20 val jen anatohna akithopi nung in Cholera natna jeh in athisan tan ahi. Achanu ngaitah athini chun aman hitin asune “Kalungthim apoh keh a thisan alon vangin, apha dinga Jesun thil.jouse a gone ahijon ahi. Chuleh aji ngailuttah athinin hitin ati” keima hi kachangseh a um kahipon, Pathen kom kanaicheh jon ahi”atin ahi. Hitichun aman ainnsunga thina manna tampi ato ban in hahsat gentheinan Christa din ahinkho itcha louhel in ana pangin ahi. Hiti chun Hudson Taylor chun achena chana, China gama dinga thil poimo asahho aseijingjin, ahinvang sum leh pai athumkha pon ahi. Aman ipi hijong leh angaichat phatleh Pathen kom, a bou athumjin ahi. China Inland Mission Field a natohna dinga sumdon/offering dol ding a phatsah pon ahi. Hitobang a chu anatoh chu ana machal peh ahin ahi. Hitia chu koitobang Ihagao mangding lainatna neiho chun anei agou ato khom jiuva hiche Missionary sponsor na a kimang cha ji ahijon ahi.
China gam chu atup ahijinge:
Hudson Taylor vang chu aphat seh in England apienna gama kinleh dongin ache jing jin, ahung kile kitjin ahi. Aman jong jithah aneikit in, aman China gama khopi jouse Jesu Christa a gamlenjo lah ding tin agelin ahi. Ahinlah ama chu “Spinal Injury” ahijeh chun Iha tampi akijam kittan ahi. Hichelai nikhoho chun Pathen in China gama dia mamo Vision thah tampi ahinpen ahi. Ahung damdoh in ajitoh United States a kholjin in acheIhon in, abanin Canada, Australia chuleh South America gamhoa China gama a din panpina aga thum in,sum leh paijin athumdeh pon ahi. Kum 1900 in England a um sung in atoh khompi innkon mi 79 Chinese hon atha thu u aja kittan ahi. Hiche lah a chun Missionary chate mi 21 ajauvin ahi. Kum 4 jouvin vangset umtah in ajin athisan kittan ahi. Taylor chu England a um um thei ding ahitapon ahi.
Hijeh chun kum 1905 in akholjina 11 hina dingleh achainan England apat in China ajon kittan ahi. Chuphat chun ama chu agammihon nasatah in ana welcome un; chua chun Chanqsha a che ding akigon, ajeh chu hiche mun hi Mission field mun dia khopi nunung pen tah, Gospel kot honna ding a gamkai nunung pen chu ahitai. Ahinlah hitobang lunga agel jing laiyin, Pathen mipa dia chu Pa henga choldo din anache tan ahi. Ama athiphatlai tah chun China Inland Mission in Missionary 849 vel aneiyun,chuleh Communist in China gam alah chanchun hiche Mission chun na atong jing in ahi. Hudson Taylor chu vannoimite mit vet in vaicha hen lang genthei lheh in umjeng jongleh,amavang aman “Mi tampi lhagaovin haosatna apen ahi’Hiche ama lolhinna thuguh chu Hingjing Pathen aginna leh athu a um a atahsan jeh bou chu ahin ahi. Aman atahsanna chu Pathen in a thu jal a kitepna chun , aboltei ding ahi atin ahi. Aman hitin asejin’Ahithei lou ding thil khat chungah Tahsannan anuisat bepme’chuleh Thungaina chun dohna (questions) imacha abol ngaipoi(Faith laughts at impossibilities, and Obedience raises no Questions”)
Kakipah e
ASIM JOUSE PATHENNIN PHATTHEI NABOH TAOHEN
MISSIONARY HINKHO THUSIM akit tengle kahinsut ding ahi lunglut tah in ana simin.
Thusim hi anom lheh e nati le anoiya “LIKE” button khu meh in writer ho na support nau vin, chule seinom nanei le anoiya comments nahin bolthei u ahi.
Thusimbu Machal jing thei na ding a pan lanom ho kipah tah in lem ahijing in ahi anoiya button “Click Here” khu meh utin details anasim ute.