Home L Seikholen Khongsai AIICHA/AILAM LEH HUMPI THUSIM CHOMCHA

AIICHA/AILAM LEH HUMPI THUSIM CHOMCHA

441
0

(27/11/2015) Friday.

By – L. Seikholen Khongsai

Aiicha kiti hi tulaijin koima behseh in gelthupi in anei tapon hijongleh ei thinglhang mite din suhmil theilou ganhing khat ahi. Ajeh chu Thinglhang Vangkhojol’a gamlen nopna a kimangleh nehle chah thupi tah khat jong ahi. Aiicha hi malchame titah louva me’a jong kihon a kinethei mantam tah khat ahi. Aii hi jatchom chom a ume. Siphung lah’a chengho khu Ai-Aii akitin ahi. Vadunga chengho khu Aiilam tin akiminvo kit e. Chule Phaigam’a cheng avomho khu Lamvom tin akikou kit e.

*AII KIMAT DAN JATCHOM CHOM*
1. Si-aii matdan :- Aii kiti hi leiko songkah/songko a cheng ahijeh in amat hahsa thim in ahi. Siphung Bolphunga cheng ho Si-aii hokhu June July dungleh apaal nomin chule ako jong thuhlouvin alai nop e. September October laileh atah in aneh anom e. Hijongleh ako athuh in alaidoh hahsa e. April laileh Thinglhang’ah akal’un Gamlah’ah leikou avut in sai anoh un hichu Lhaang-aii akiti kit e. Hijongleh Si-aii hobou lhangjkal jiu ahi.

2. Aii-lam mat dan:- Aii-lam hi Vadung lenlah dunga cheng ahiuvin songko noi dunga cheng ahijeh un phatseh a matdoh thei ahibeh she pouve. Hijeh chun masang laijep geichun Aiilam jol’in kanavai konji nalai in ahi. Hiche aiilam jolna chun Taiche ana kimangji in ahi. Taiche kiti chu Vaiju kihon na Bu le Changvai Twichih kilhoh lhahna nung chu Taiche kiti ahi. Hichu Na’a kichun’a vadung Lipang panga songneo khat kidalpha sah ji a ako neokhat kisih hom ji ahi. Hitia chu vadunga chun kikoi suh peh ji ahi. Phat chomkhat jouleh Vadung’a ithil koichu kijui tou ji ahin hichu Aiite chun anavop jiteng uleh kiman ji ahi. Taiche keu ahipon Jucha sa ham or sapou pou jong kimang thei ahi. Hichu Gokanga kikam beh a vadunga Likong panga kikoi kit a kijui kit ahi. Hitia chu Aii ana kimanji ahi.

*AIICHA OR AIILAM THUSIM CHOMCHA*

Ailam hin thusim khat aneije. Masanglai chun Dahdeng (Snail) le Humpi ana kilhai tet in ahi. Dahdeng te ana kithutoh lheh jenguve. Nikhat Dadeng te akihou un, Gammanga thuneipen koi ham tin akidongto taove. Chu in Sakei bahkai ahi tin akinopto taove. Chule a’op’a kitholtho lah a agu hatpen koiham tin akidongto kit un ahi. Akinopto dungjui un Chingling ahi tin pha asa cheh taove. Hiche jeh chun Humpi le Chingling chu amaho noija koiding lung thim ahin gong taove. Nou tampi keova vannoi alosoh teng ule humpi chu kilhaitet pi dingin agong taove. Vannoi alosoh taovin, muntin’ah adimsoh taove. Kilhai tet dingin ahungdoh lhon tan ahi. Humpin jong noise tah in “ Vo Dahdeng, kalkhat nase kah a Mol som kalenkhup ding ahi” tin aseitan ahi. Dahdeng in jong, E, akhoh poi humpi kive naite tin adonbut in ahi. Akipatna lhon ding mun’a chun akidin te lhon tan, 1, 2, 3 tin alhai lhon tai. Humpi chun Dahdeng mel mong amu tapon, munkhat;a adingin “Vo Dahdeng” tia akou le amasang langa Dahdeng khat in, dahkhong tah in “ Tak Tak” tin ahin donbut tan ahile, “ Vo karei, kamasang lang gei hitam” tin alhai phakit tan ahi. Alhai choldeh phat in dahdeng chu akoukit tan ahile amasanglang a pan ahindon but kit tan ahile thachol pumpum chun alhai kit tan ahi. Hichun humpi chu alel behseh jeh chun alhuden in athilo tan ahi. Chutah chun hoilang kon ham Ailam khat ahungvah len Humpi chu ahung toh kha tan ahi. Ailam chun Humpi chu avel le len, Humpi muhtah chu lumheu heu asa’n, hiva chun chomkhat akinga den in,, Aichun amuh’a kon achilphon phuldot dot chun Humpi lei (tongue) chu adenoupeh tan ahi. Hichun Humpi chu ol ol in ahung haidoh tan ahi. Adang ahungnou tah jeh chun ahung hingdoh kit tan, ailam jeh a hingdoh ahijeh chun kitepna asem lhon tan ahi. Leiset kichai kah’a kijol din akitep lhon tan, Humpin jong Ailam tungtun (Kong)’a chun amuh asubeh in amuhlim akoi peh tan ahi. Hiche Humpi muh lim hi tuni gei hin Ai tungtun’a chun a umden tan ahi. Anave lechun namu ding ahi. Chule Humpin Ailam kom’ah, nanam kijah nachan’a nanung kajui ding ahi tin ana kitep kit e. Hijeh chun Joulang ahilou le Gamlah’a khu Ai akihon gim namle Humpi hungjeng ji ahi. Gamlah’a Ai kisu muinam ding hi tehse hon ana janom pouvin, jieh jong ajieh in ahi.
———————————–

Previous articleJI NEI KHIEL SANG A JINEI LOU APHA JOI
Next articleKUKI TE KHO MUN LHEN DAN